در واقع قالی های استان فارس در گروه عشایری و روستایی قرار دارند. و خود شیراز قالی بافی نداره. بر خلاف تصور عموم به دلیل صدا زدن قالی های استان فارس زیر نام کلی قالی شیراز از ایل های بزرگ فارس ایل قشقایی است. که شهرت جهانی خودش رو مدیون قالی های ریزبافت و ظریف و رنگارنگ و پرنقش ونگارش هست.
البته ایل ترک قشقایی اولین ایل کوچ کرده به فارس نیست. زمان غزنویان و سلجوقیان به ایران اومدن و تقریبا اواخر قرن هشتم و اوایل نهم به فارس اومدن. یکی از خصوصیت های قالی قشقایی مدیون کوچ و گذر در سراسر ایران هست.خیلی از نقش و نگارها رو از شمال غرب تا جنوب ایران کشاندن. و به راحتی نقوش رو استفاده میکنن و قشقایی میکنن. از مهمترین طایفه های بافنده ی قشقایی کشکولی، شش بلوکی، عمله، رحیم لو، ایگدر، چگینی و دره شوری هست.
البته شکرلوها از ایل مادر دور موندن و تقریبا بافته هاشون با کمتر تغییری هنوز نگاره های سنتی عشایری هست قالی های کشکولی از ممتازترین قالی های قشقایی هست کشکولی ها و ایگدر ها به راحتی از ترمه و قلمکار و.. الهام میگیرند و در قالی هاشون استفاده میکنن
این یک قالی کشکولی هست با طرح ناظم. که فراموش نکنیم طرح ناظم مخصوص کشکولی هاست
قالی های قشقایی از نظر رنگ آمیزی شادترین قالی عشایر فارس هست. تنوع رنگ پردازی توی فرش های خیلی قدیمی تر 8رنگ بوده که تقریبا 100سال پیش به 10رنگ رسیده از 50،60سال پیش به 14رنگ رسیده رنگ اصلی جدانشدنی قالی قشقایی رنگ قرمز سرخ فام هست که خودشون میگن رنگ گلی البته یک رنگ زرد هم استفاده میکنن که معروف به زرد قشقایی هست. تقریبا هیچ کدوم از ایل های دیگه این رنگ زرد رو استفاده نمیکنن
این نقش حاشیه هم که معروف به شاهپرکی هست بیشتر قشقایی ها میبافن و بعد از اونها باصری ها. البته کلا عشایر فارس این حاشیه رو زیاد استفاده میکنن
دوستان دقت کنن که بعضی از طرح ها رو تمام عشایر فارس میبافن یک ایل شاید بیشتر و دیگری کمتر. منظورم این هست که با دیدن بعضی از نقش ها مثل همین حاشیه نمیشه تشخیص داد قالی کدوم ایل یا طایفه هست. به طور کلی از خصوصیات قالی های عشایری فارس منحصر بفرد بودن اونهاست. دقیقا مثل یک اثر نقاشی. عشایر فارس مثل بلوچ ها یا ترکمن ها به صورت یکنواخت از یک نقش در قالی استفاده نمیکنن که جای خیالپردازی براشون نمونه. به همین دلیل حتی یک بافنده اگر قالی ای که قبلا خودش بافته بگذاره جلوش و ببافه باز هم دوتا قالی مثل هم نمیشن! همین موضوع زیبایی و ارزش قالی ها رو صدچندان میکنه
عشایر فارس بیشتر نقوش اشکالی رو به صورت پراکنده می بافن اما قالی های با نقش منظم هم دارند. بیشتر اینجور قالی ها در ایل قشقایی دیده میشه یکیش همون نقش ناظم هست که عکس رو ارسال کردم خدمتتون.
نقش ناظم همون گلدانی هست. معروفترین طرح قشقایی هست. نقش ناظم شاید در بازار تهران به نقش حاج خانمی هم شناخته بشه. به احتمال نزدیک به یقین این قالی مصرف پرده داشته و اینکه آقای پوپ یا دیگر پژوهشگران گفتن سجاده ای هست صحیح نیست.
از طرح های منظم پرکاربرد در قشقایی ها طرح محرمات هست
در فارس تنها کسانی که محرمات چند رنگ و پهن و باریک، یعنی انواع محرمات رو استفاده میکنن قشقایی ها هستن
ماهی درهم که معرف حضور دوستان هست و شهریترین قالی قشقایی هست
قشقایی ها قالی های بته ای میبافن که بته ی قبادخانی رو بیشتر از همه دوست دارند.
بته ی قبادخانی: بته ای که گل هشت پر وسط اون هست
نقش گیاهی و افشان هم از طرح های دیگه ی قشقایی هست
گیاهی قشقایی
افشان قشقایی
متاسفانه با تلاش کشورهای همسایه برای صاحب شدن خیلی از دارایی های فرهنگی ایران و ثبتش به نام خودشون. متاسفانه بین اقوام ایرانی هم این عادت زشت پیش اومده که سعی میکنن بگن فلان چیز مال ماست. طرح و نقش قالی هم مستثنا نیست و در شبکه های اجتماعی افراد هر ایل یا قومی تلاش فراوان داره که بگه نگاره ی خاصی مربوط به اونهاست سعی کنیم واقعا جلو این کار گرفته بشه چون واقعا جالب نیست که بین عشایر فارس بر سر نگاره ی نشان ساسانی دعوا باشه که نگاره ی باصری هست یا قشقایی!!
ایل قشقایی از نظر قدرت سیاسی و نظامی به قدری بزرگ میشه که برای حکومت ترسناک میشه. وقتی پای خاطرات قدیمی تر ها بشینید این داستان معروف هست که وقتی رضا خان قصد سفر به شیراز میکنه صولت الدوله قشقایی در تخت جمشید از رضاخان استقبال میکنه، تفنگدارهای قشقایی سوار بر اسب با نظم و لباس های یکدست عملا قدرت حکومتی رو زیر سوال میبرن. محلی ها معتقدند بعد از همان سفر رضا خان مجبور به یافتن چاره شد
بعد از اون پنج ایل دیگه ی فارس رو که مسیر کوچشون تقریبا یکی بود رو به سرپرستی قوام الملک شیرازی زیر نام ایل های خمسه متحد کرد در واقع ایل های خمسه پنج ایل جدا هست که بخاطر مسایل سیاسی به سرپرستی یک نفر دراومدن.
برای دوستانی که شیراز اومدن باغ ارم خانه ی صولت الدوله و باغ قوام خانه ی قوام الملک بوده. فکر کنم از ظاهر و وسعت خونه هاشون تفاوت قدرت هم مشخص هست!
ایل های خمسه در واقع ایل عرب، ایل بهارلو، اینانلو(اینالو)، نفر، باصری هستند. ایل عرب که عربهای عربستان هستند، ایل اینانلو و بهارلو ونفر که ترک هستن و ایل باصری فارس اولین ایل کوچ کننده به فارس ایل عرب هست. از صدر اسلام، پس از ورود اعراب به ایران ایل کوچرو عرب وارد ایران شدن برای جلوگیری از شورش. ایل عرب تا قبل از ورود به ایران قالی بافی نداشتن و هرچه از قالی بافی میدونن از بومی های ایرانی و فارس دارن. به همین دلیل برای تحقیق در نگاره ها و نقوش نمادین و اسطوره ای یکی از منابع مهم هستند
ایل های اینانلو و بهارلو که از ترکهای ترکستان هستن از دو ایل دیگه ی خمسه هستن. قبل از قشقایی ها وارد فارس شدند. ایل نفر هم که ترک هستن و زمان کوچ اونها مشخص نیست. در حال حاضر هم که به صورت پراکنده ساکن شدن ایل باصری فارس هستن و از زمانهای دور در فارس زندگی میکردن
یک دیدگاه