فرش بیجار (قسمت سیزدهم)

حاشیه در فرش بیجار

حاشیه‌ی فرش، نوارهای پهن و باریک نقش داری هستند که چهار گوشه‌ی فرش را همانند قابی در بر می‌گیرند. حاشیه ها علاوه بر محدود سازی نقوش متن، باعث جذابیت متن قالی می‌شوند.

حاشیه از لحاظ ابعاد و اندازه باید 1/3 نصف عرض یا 1/6 کل عرض فرش باشد. فرش بیجار نیز همانند سایر فرشها دارای حاشیه های معمول ایران است و در واقع یکی از شاخصه های فرش بیجار در دوره ی قاجار تعداد خاص آنهاست در اوایل حکومت قاجار در قالیهای بیجار فقط از یک حاشیه پهن استفاده می شده اما در اواسط و اواخر این حکومت از سه حاشیه (دو حاشیه ی باریک و یک حاشیه ی پهن) استفاده شد حاشیه ی غالب در فرشهای بیجار حاشیه ی هراتی (چایدان) است علاوه بر حاشیه مذکور، حاشیه ی دو سکامی و حاشیه ی اسلیمی نیز مورد استفاده قرار می گرفته است. در طرح های غیر بومی بیجار علاوه بر این حاشیه ها حاشیه ی گلفرنگ نیز استفاده می شود.

حاشیه ی هراتی: حاشیه هراتی از دو شاه عباسی درشت با دو زایده ی اسلیمی در طرفین و دو زایده چند پر در بالا و پایین گل تشکیل می یابد، این نقش بصورت معکوس به طوری که در یکی تاج گل رو به حاشیه کناری و در دیگری تاج گل رو به حاشیه ی میانی قراردارد.

حاشیه دو سکامی (جام شراب): اين نقش که اغلب در حاشيه فرش ها به کار می رود دو برگ در دو طرف یک جام تصویر می شود این دو برگ پهن نمادی از همان دو دلفين يا دو ماهی است که در نقوش هراتی از آن سخن گفته و جام نيز نماد آئين مهر است و به اين ترتيب اين نقش يا حاشيه دوستکامی هم از آئين مهر بر روی فرش ايران يادگار مانده است.

حاشیه

نویسنده: سمیه(سیمین)خسروی دانشجوی ارشد فرش دانشگاه هنر اسلامی تبریز