اصطلاحات رايج در قالی و قاليبافی و معادل انگليسی آن

اصطلاحات براساس ترتیب الفبای فارسی تنظیم گردیده است.

آفت انباری پشم…………………………. Wool storing plight

آفت پشم ………………………………….. Wool plight

آماده سازی مصالح فرش ………………. Preapering carpet materials

ا

ابرچینی ………………………………….. Cloud ribbon

ابریشم…………………………………….. Silk;silk thread

ابریشم بافی ……………………………… Silk industry

ابریشم پخته………………………………. Processing silk

ابریشم تاب……………………………….. Silk spinner;Silk winder

ابریشم تار ……………………………….. Wrap silk

ابریشم خام……………………………….. Raw silk

ابریشم دست ریس……………………….. Hand spun silk

ابریشم دوزی……………………………..
Silk embroidery;Satin stitch embroidary

ابریشم ریسیده (ابریشم دستی یا تابیده)… Spun Silk

ابریشم طبیعی……………………………. Natural silk

ابریشم کارخانه ای………………………. Factory wade yarn

ابریشم کشی……………………………… Silk spinning

ابریشم ماشینی…………………………… Machine made silk

ابریشم مصنوعی………………………… Artifical silk

ابزار……………………………………… Tools

اتحادیه صادرکنندگان فرش…………….. Carpet Exporters Union

ارزش کیفی پشم…………………………. Wool quality value

استادکار قالیباف…………………………. Senior carpet weaver

اسلیمی……………………………………. Arabesque;eslimi

اکسیداسیون پشم…………………………. Wool oxidization

الیاف مرکب……………………………… Composit fibers

الیاف شیمیایی (مصنوعی)……………… Man – mad Fibers

الیاف طبیعی……………………………… Natural fibers

الیاف نساجی…………………………….. Textiie fibers

ب

بازار فرش……………………………….. Carpet marker

بافت، ترکیب……………………………… Texture

بافتن، پیچیدن…………………………….. Weave

بافت ترکیبی …………………………….. Compound weave

بافت تقلبی………………………………… Froudulous weaving

بافت فرش، فرشبافی…………………….. Carpet weaving

بافتنی، منسوج……………………………. Textile

بافنده……………………………………… Weaver

بافنده تمام وقت…………………………… Full time weaver

بافنده قراردادی………………………….. Contract weaver

بافنده ماهر……………………………….. Skilled weaver

بافنده مبتدی………………………………. Un skilled weaver

بافنده مجانی……………………………… Wageless weaver

بافنده پاره وقت…………………………… part time weaver

بسته بندی یا عدل بندی فرش…………… Carpet packing

بقچه………………………………………. Bundle

بقچه شهری………………………………. Urban bundle

بوی پشم………………………………….. Wool smell

بید مجنون………………………………… Weeping willow

بی گره بافی……………………………… No knot weaving

پ

پرداخت…………………………………… Polishing

پرداختچی، پرداختگر…………………… Polisher

پرز ابریشمی…………………………….. Silk pile

پشت دار………………………………….. Back of the loom

پشم……………………………………….. wool

پشم الوان…………………………………. Coloured wool

پشم بره…………………………………… Lamb’s wool

پشم بهاره…………………………………. Spring cut wool

پشم تابیده شده……………………………. Felted wool

پشم تازه………………………………….. fresh wool

پشم پاییزه………………………………… Automn cut wool

پشم پنبه ای………………………………. Cotton wool

پشم پوست………………………………… Skin wool

پشم جورکنی…………………………….. wool sorting

پشم چیده شده…………………………….. Cut wool

پشم چینی…………………………………. sheep shearing

پشم چینی ماشینی………………………… Automatic sheep shearing

پشم خالص……………………………….. Pure wool

پشم خام…………………………………… Row wool

پشم دباغی……………………………….. Tanning wool

پشم دست شور…………………………… Hand washed wool

پشم دولاتاب……………………………… Tow layer twisted wool

پشم ریسیدن………………………………. To spin wool

پشم سفید………………………………….. White wool

پشم سیاه………………………………….. Black wool

پشم شتر………………………………….. Camel wool

پشم شسته………………………………… Washed wool

پشم شسته شده ماشینی………………….. Machine washed wool

پشم شکری……………………………….. Cream coloured wool

پشم شویی………………………………… wool washing

پشم عرق دار…………………………….. Grease wool

پشم کهنه………………………………….. Old wool

پشم گوسفند………………………………. Sheep wool

پشم گوسفند اخته…………………………. Wether’s wool

پشم گوسفند مرده………………………… Dead wool

پشم محلوج……………………………….. Carded wool

پشم مخلوط……………………………….. Mixed wool

پشم مرغوب……………………………… High quality wool

پشم مقراضی…………………………….. Scissored wool

پشم میش………………………………….. Ewe wool

پشم نازک تاب…………………………… Thin twisted wool

پشم ناشور……………………………….. Non scoured wool

پشم نخ شده………………………………. Yarned wool

پشم یکساله……………………………….. Yearling wool;One year wool

پشم یک لا تاب…………………………… One layer twisted wool

پلاس……………………………………… Tent fabric

پنه………………………………………… Cotton

پنبه الیاف بلند……………………………. Long filament cotten

پنبه الیاف کوتاه………………………….. Short filament cotten

پنبه تمیز کن، پنبه پاک کن……………… cotten cleaner

پنبه پاک کنی…………………………….. cotton cleaning

پنبه چینی دستی………………………….. cotton picking of cotton

پنبه ریسیدن………………………………. To spin cotton

پنبه ریسیده (تابیده)……………………… Spun cotton

پود………………………………………… Weft

پود ابریشمی……………………………… Silk waft

پود پشمی…………………………………. Wool weft

پود تابیده…………………………………. Spun weft

پود زیر…………………………………… Under weft

پود مستقیم………………………………… Stright weft

پود مواج، پود مجعد…………………….. Curling weft

پود نازک…………………………………. Thin weft

پود نتابیده………………………………… Un – spun weft

پهنا یا عرض فرش………………………. Carpet width

پیله، پیله ابریشم………………………….. Cocoon;silk cocoon

ت

تا………………………………………….. Fold

تار………………………………………… Warp

تار ضخیم………………………………… Thick warp

تار و پود…………………………………. Warp and waft

ترنج………………………………………. Medallion

تعمیر فرش……………………………….. Carpet repair

تکباف…………………………………….. Self – employed weaver

تیغه……………………………………….. Blade

ج

جدول بندی ………………………………. Hard sketching

جفتی بافی ……………………………….. Double knot weaving

چ

چاقوی قلاب (شکل)…………………….. Hook knife

چپ تاب………………………………….. Left twisted

چپ رو…………………………………… Left pillar

چرخ ریسندگی…………………………… Spinning wheel

چله……………………………………….. Warp

چله کش…………………………………… Warp winder

چین اول………………………………….. First shear

ح

حاشیه…………………………………….. Marging (Barder)

حاشیه باریک……………………………. Margin strips

حاشیه پردازی…………………………… Margining

حریر …………………………………….. Damask;silk skrin

حق العملکار……………………………… Middleman

حلاجی، پنبه زنی………………………… Beating;cotton beating

حمل و نقل قالی …………………………. Carpet transportation

حوض رنگرزی…………………………. Dying pool

خ

خامه، پرز، کرک (خامه Raw garn )… Pile

خامه پشمی………………………………. Wool pile

خامه دستریس……………………………. Hand spun pile

خامه دولاتاب……………………………. Double pun pile

خامه ریسیده شده ماشینی……………….. Machine spun pile

خامه نتابیده………………………………. Un – spun pile

د

دار اربابی………………………………… Lord type loom

دار افقی…………………………………… Horizontal loom

دار بزرگ………………………………… Large loom

دار تبریزی………………………………. Tabrizi loom

دار ترکمنی………………………………. Turkema loom

دار ثابت………………………………….. Fixed loom

دار دو نفره، دار جفتی………………….. Double (two man) loom

دار روستایی…………………………….. Village type loom

دار مینی ثابت…………………………. Flor fixed loom

دار شخصی………………………………. Priwate loom

دار عمودی………………………………. Vertical loom

دار قالیبافی……………………………….. Carpet loom

دارکشی، آماده سازی کارگاه بافندگی….. loom preaperation

دار کوچک………………………………. Small loom

دار گردان………………………………… Non – fixed loom

دار مزدی، دار اجاره ای……………….. Rented loom

دار یکنفره………………………………… Single loom

دباغ………………………………………. Tanner

دباغی…………………………………….. To tan

درجه پنبه………………………………… Cotton grade

درخشش پشم…………………………….. Wool shine

دست ریسی………………………………. Hand spinning

دستمزد قالیباف………………………….. Carpet weaver wage

دفتین زدن………………………………… Beating comb

دوام پشم………………………………….. Wool durability

دو پودی………………………………….. Double waft

دو تاری………………………………….. Double warp

ر

راست تاب……………………………….. Right twisted

راست رو………………………………… Right pillor

رج………………………………………… wate

رفو……………………………………….. Darning

رگه دار…………………………………… Abrash

رنگ……………………………………… Colour ;dye

رنگ افکندن، رنگرزی…………………. To Coiour ;Todye;To tint

رنگرز قالی………………………………. Carpet dye Worker

رنگرزی (رنگرزخانه)…………………. Dye house

رنگ شیمیایی …………………………… Chemical Calour

رنگ فرش ………………………………. Natura Colour

رنگ مستقیم……………………………… Direct dye

ریسندگی…………………………………. Spinning

ریسندگی پنبه…………………………….. Cotton Spinning

ریسنده……………………………………. Pmner

ریسیدن…………………………………… To Spin

ز

زدگی یا سوزاخ فرش را تعمیر کردن…. Carpet Mending

زربفت……………………………………. Woven with gold

زمینه……………………………………… Bockground

زیردار……………………………………. Lower beam

زیلو………………………………………. A wouen cotton rug ;zilu

زیلو باف…………………………………. Cotton rug weaver

س

ستون……………………………………… Column

سردار…………………………………….. Upper beam

سندیکای تولید کنندگان فرش……………. Carpet producer syndicate

سیخ……………………………………….. Stik

ش

شاگرد قالیباف……………………………. Carpet helper

شانه………………………………………. Comb

شانه زدن…………………………………. Combing

شانه زنی پنبه……………………………. Cotton combing

شرکت سهامی فرش ایران………………. IRAN carpet company

شهری…………………………………….. Urban

شیرازه……………………………………. Selvadge ;selvedge

ص

صادرات قالی……………………………. Carpet export

صباغ…………………………………….. Textile dyer

ض

ضخیم ریسی…………………………….. Thick spinning

ظرافت نخ، کیفیت نخ……………………. Thread finess

ط

طبقه بندی پشم ………………………….. Wool classifing

طراح قالی………………………………..

طرح……………………………………… Desing

طرح ابنیه باستانی………………………. Historical monuments desing

طرح اصلی ……………………………… Main desingn

طرح افشان………………………………. Overall flower desing

طرح باغی……………………………….. Garden desing

طرح بوته………………………………… Paisely design

طرح حیوانی…………………………….. Animal design

طرح شاه عباسی………………………… Palmette flower design

طرح ذهنی ………………………………. Lmaginary design

طرح شکارگاه…………………………… Hunting design

طرح فرعی………………………………. Sub design

طرح قاب قابی ………………………….. Multiple – panel design

طرح کف ساده…………………………… weave design – Plain

طرح گردان……………………………… Curved design

طرح گرفت و گیر ………………………. Animal’ s Combat design

طرح گلدانی……………………………… Vase design

طرح لچک ترنج………………………… medallion design – Corner

طرح ماهی……………………………….. Fish design

طرح ماهی درهم………………………… In and out fish design

طرح ماهی درهم هراتی………………… Jumble fish (Herati – fish) design

طرح محرابی……………………………. Prayer-nich design

طرح محرمات…………………………… design Straipped
طرح قالبی……………………………….. Framed designs

طرحهای منظره…………………………. Scenery designs

طرح هندسی……………………………… Geomerical design

طلا باف………………………………….. Brocade weaver;Gold embroidered

طناب باف، طناب تاب………………….. Popmafer

طناب بافی……………………………….. Ropemaking

طول فرش………………………………… Carpet length

ع

عدل ابریشمی……………………………. Silk bale

عدل خامه………………………………… Bale of pilc

ف

فیتیله………………………………………. Wick

فتیله نخ…………………………………… Woof (below) ;Yarn lump (cylinder)

فرش ابریشمی……………………………. Silk carpet

فرش پشمی……………………………….. Woolen carpet

فرش دستباف…………………………….. Hand made carpet

فرش عتیقه……………………………….. Antique carpet

فرش گرانقیمت…………………………… High value carpet

فرش موزه ای……………………………. Museum type carpet

ق

قابلیت ارتجاع……………………………. Elasticity

قابلیت رنگ پذیری ……………………… Yeability

قالی……………………………………….. Carpet

قالیباف……………………………………. Carpet weavwe

قالیبافی……………………………………. To knot a carpet

قالی تصویری……………………………. Pictural capet

قالیچه…………………………………….. Rug

قالیشویی………………………………….. Carpet washing

قرارداد فروش قالی……………………… Carpet selling contract

قرینه بافی………………………………… Symetical weaving

قلاب………………………………………. Hook

قلابدوز…………………………………… Embrioderer

قلاب دوزی………………………………. Chain stich embroidery ;Crochet

قلیایی کردن پشم…………………………. Wool alkalization

قیچی پرداخت……………………………. polish scissor s

قیچی سر ریشه زنی…………………….. Butt cutting scissors

قیمت تخمینی قالی……………………….. Estimate cost of carpet

قیمت تمام شده قالی………………………. cost of carpet

ک

کادر پرداخت…………………………….. Polish knife

کادر سر ریشه زنی……………………… Butt cutting knife

کارگاه خانگی……………………………. Domestic workshop

کارگاه رنگرزی…………………………. Dying work shop

کارگاه قالیبافی…………………………… Carpet workshop

کتان………………………………………. Flan;Kinen

کرم ابریشم……………………………….. Caterpillar

کشش……………………………………… Draft

کلاف……………………………………… Skein

کلاف ابریشم…………………………….. Silk skein

کلاف بندی، بسته بندی نخ………………. Skeining

کلاف پشم………………………………… Wool skein

کلاف تابیده………………………………. Spun skein ;Curled skein

کلاف نخ………………………………….. Yarn skein

کلفتی یا قطر فرش……………………….. Carpet thickness

کمان………………………………………. Bow

کناره……………………………………… Runner

کندن مو یا پشم…………………………… Hair (wool)rooting out

گ

گره……………………………………….. Knot

گره ترکی باف…………………………… Turish knot

گره فارسی باف، گره ایرانی…………… Persian knot

گلابتون…………………………………… Gold or silver loce Braids

گل برجسته، برجسته کاری…………….. Relief work

گلیم……………………………………….. Kilim

گلیم بافی …………………………………. Kilim weaving

ل

لچک……………………………………… Corner

لیف……………………………………….. Fiber

م

ماشین ریسی…………………………….. Machine spinning

مخمل ابریشم…………………………….. Silk cut velevet

مرتب کردن نخ………………………….. Yarn sorting

مرینوس………………………………….. Merion

مزد جنسی……………………………….. Material (non-cash) wage

مزد نقدی…………………………………. Cash wage

مصالح فرش………………………………

منسوجات…………………………………

مو…………………………………………. Hair

موزه فرش ………………………………. Carpet museum

موی بز…………………………………… Goat hair

ن

نازک ریسی …………………………….. Thin spinning

نخ…………………………………………. Yarn ;String Thread ;Warp threads

نخ ابریشمی………………………………. Silk yarn

نخ پشمی………………………………….. Wool yarn Woolen yarn

نخ پنبه ای ……………………………….. Cotton yarn

نخ پنبه ای دستریس……………………… Hand spun cotton

نخ پود…………………………………….. Wefi yarn

نخ تابیده………………………………….. Skein yarn

نخ رنگ شده…………………………….. Dyed yarn

نخ ریسی…………………………………. Cotton spinning

نخ ریسیده شده ماشینی………………….. Machine spun cotton

نخ کردن …………………………………. Yarning

نخهای ترکیبی …………………………… Composite yarn

نخ یک لا ………………………………… Single yarn

نساج، بافنده………………………………. Weaver

نقش……………………………………….. image

نقش کردن………………………………… To design ;To engrave To trace

نقشه………………………………………. Design (pattern)

نقشه شطرنجی…………………………… Cartoon

نقشه بندی فرش………………………….. Carpet actual desiging

نقشه سازی ……………………………… Developing actual design

نقشه سیاه قلم……………………………… Black shade scheme

نقطه زنی…………………………………. Dotting

نگاره……………………………………… natif

نمایشگاه فرش……………………………. Carpet showroom (exhibition)

نمره نخ…………………………………… Therad grade

نورد ……………………………………… Roller

نورد بالا………………………………….. Upper ruller

نورد پایینی ……………………………… Lower ruller

و

وزن فرش ……………………………….. Carpet weight

منبع:

1- فرشنامه ایران، تألیف دکتر حسن آذرپاد، فضل الله حشمتی رضوی، مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی (پژوهشگاه)، تهران چاپ اول 1372