آموزش طراحی و نقاشی فرش (قسمت اول: شناخت ابزار و وسایل طراحی و کلیات طراحی نقشه فرش 6 متری)
در این جلسه در مورد وسايل و امكانات طراحى نقشه فرش دستباف مواردى را به عرض مى رسانم و اگر زمان اجازه دهد در مورد طراحى نقشه فرش شش مترى به عنوان مثال مواردى را اشاره خواهم كرد. وسايل مورد نياز جهت طراحى نقشه فرش عبارتند از ميز كار كه البته اگر مىز نور باشد بهتر مى تواند طراح را در امر طراحى يارى دهد. رنگها كه میتواند شامل رنگهاى گواش و آبرنگ و مادر رنگهاى خيلى قوى پلاستيك باشد و مورد استفاده قرار گيرد.
البته امروزه ديگر استفاده از رنگهاى پودرى جهت استفاده در نقشه تا حدودى منسوخ شده است به عنوان مثال از پودر رنگ سينكاى آلمانى و يا چينى مرغوب براى تهيه رنگ سفيد استفاده مى شد به همراه صمغ عربى جهت كيفيت رنگ قلم مو كه در رنگ كارى و نقطه كردن مورد نياز است. البته زمانى كه حقير در روستاه ها مشغول به تدريس بودم و اينكه مى گفتند حتما قلم بايد. از يال الاغ. باشد از أن بهره مى برديم.
اما با خود گفتم شايد. زمانى اين مورد ناياب شد بايد چه كنيم از قلم موى تخت موى نرم كه در بازار است را باز مى كنيم و از ان در اندازه هاى مورد نظر مى توانيم استفاده ببريم. كاغذ نقشه كه مهمترين وسيله در طراحى است. البته در زمان قديم كاغذها به صورت امروزى در سايز بزرگ نبود و كاغذها خيلى كوچك بود و مى بايت براى اندازه مورد نظر آنها را به هم چسباند كه البته مهارت طراح را در اين كار مى طلبيد چون اندازه آنها دقيق نبود گاهى يك يا دو ريشه پس و پيش مى شد و طراح و طرح را دچار اشكال مى كرد.
كاغذ پوستى جهت كپى بردارى از يك قسمت طرح و كاربرد آن در تكرار قسمتى از طرح در حاشيه ويا. لچك و ترنج و يا احيانا در متن كار برد دارد و مى تواند طراح را در اين امر يارى دهد. مداده هاش ب و يا ب يا اتود. با گرافيت. هاش ب پر. رنگ مى تواند طراح را در اجراى طرح مورد نظر يارى دهد. البته كار. با اتود اگر انجام شود بهتر است و طراح در گير تيز كردن مداد نمى شود و اين كمك مى كند به بهبود طراحى تاكيد مى كنم كه حتما از مداد هاش ب استفاده شود و از مدادهاى بي كه نرم است كمتر اسفاده شود. زيرا استفاده از مدادهاى بی باعث سياه شدن طرح و كثيف شدن آن مى شود.
اسفاده از خط كش و گونيا و نقاله گرد مى تواند كمك زيادى به طراح كند و در مواردى او را يارى دهد ممكن است موارد ديگرى از قبيل چراغ نور پردازى و يا امكانات ديگر مورد استفاده. باشد كه حقير از انها صرف. نظر مى كنم حال به موارد فنى بعضى از قسمتها اشاره مى كنم رنگها نقش مهمى را در آرايش نقشه فرش ايفا مى كنند.
كه عبارتند از مشكى ، سرمه اى ، آبى نفتى ، آبى. معمولى ، آبى روشن يا. هوايى ، فيرو زهاى. ، سبز. سير ، سبز. روشن ، سبز چمنى ، بژ، جفتى. يا سوخته ، دارچين يا عبايى ، شترى يا مله اى ، خاكى سير ، خاكى روشن ، كرم ، سفيد. گلى ، دوغى ، پيازى ، ياسى سير ، ياسى روشن ، پرتقالى ، طلايى و …
البته چرخه رنگها در كارهاى ابريشم بخصوص زياد است و بستگى به نوع كارى كه طراح انجام مى دهد متفاوت مى شود در مورد رنگها بايد اشاره كرد كه رنگهايى كه براى رنگ كردن نقشه بكار مى رود با رنگهاى نقطه متفاوت است. رنگهايى كه براى رنگ كردن مورد اسفاده قرار مى گيرد اصولا آبكى و خيلى روان هستند. يادمان باشد كه زياد از رنگهاى تيره و تند در رنگ كردن نقشه اسفاده. نكنيم و از رنگهاى شفاف بيشتر استفاده كنيم تا كارمان شكل بهترى به خود بگيرد
رنگهایی كه براى نقطه ازآن استفاده مى كنيم بايد داراى غلظت زياد و به اصطلاح بى رمق نباشد استفاده از اين گونه رنگها كه داراى ثبات و رمق زياد است به طرح ما جلوه خاصى مى بخشد و به اصطلاح مى در خشد در مورد قلم مو ها ياد آور مى شوم كه سعى كنيم قوه ابتكار خود را بكار اندازيم و دنبال قلم مو هاى گران. نرويم زيرا هزينه زيادى مى برد و مى توان از خودكار و يا روان نويس و ميله خودكار و يا لوله مجوف فلزى تو خالى استفاده نمود.
كاغذهاى نقشه كه در رج شمار. ١٠٠-١٢٠-١٤٠-١٦٠-١٨٠ مى باشد كه البته حقير براى طراحى صورت و چهره از كاغذ. دويست رج هم استفاده كرده ام طراح جهت استفاده از كاغذ نقشه بايد توجه داشته باشد كه هرچه كار در شت تر باشد و به قول خودمان ريزه كارى نداشته باشد. و كار خامه است. بايد از كاغذهاى داراى رج شمار پايين استفاده و نهايت در كاغذ. صد ر شصت. پياده كند كار را اما اگر طراح كار با تراكم بالا و داراى ريزه كارى و دقت زياد را مى طلبد. حتما بايد از كاغذ ١٨٠ استفاده كند كه موارد اين كار در كارهاى ابريشم و يا كرك است و در رج شمار بالا كار برد دارد.
البته ممكن است مواردى جا افتاده باشد كه قبلا از همه بزر گواران پوزش مى طلبم حال فرض كنيد توليد كننده اى به شما مراجعه مى كند و به عنوان مثال در خواست نقشه شش مترى را در خواست مى كند قبل از كار بايد قوا عدى را در اندازهرگيرى فرش و نقشه بدانيم اينكه. ذرع برابر است با چهار چارك چارك چهار گره است و گره سه خانه در نقشه محاسبه مى گردد
نيم ذرع خط كش فلزى است كه در اندازه گيرى فرش كار برد دارد و برابر با ٥٢ سانتى متر و در وافعريك متر فرش دستباف برابر با ١٠٤ سانتى متر مى باشد اصوال فنى كه بايد در اتدازه گيرى فرش مد نظر داشت اين است كه اصولا يك سوم از فضاى نقشه را به حاشيه اختصاص مى دهند و دو سوم آن را براى متن در نظر مى گيرند البته ممكن است طراح از اين قضيه پيروى نكند و اندازه ها را كمى بالا يا پايين بگيرد و يا اينكه نظر توليد كننده چيز ديگرى است. كه او بايد تابع باشد
در اندازه گيرى در مور حاشيه خصوصا و نقشه مى توانيم از. روش نردبانى و به اصطلاح. رياضى. ب م م يا بزر گترين مقسوم عليه طول و عرض نقشه را در كار ربعى و … حساب نمايد تا كا ر او از دقت بالايى برخودار گردد
مثلا در كار شش مترى كه اندازه آن ٤٨ در ٩٦ است. ٩٦ را بر. ٤٨. تقسيم كرده عدد ٢٤ بدست مى ايى كه ما مى توانيم حاشيه را در اندازه هاى ٢٤ تايى يا ١٢ تايى و يا ٦ تايى بر اساس دوره گردش كارمان انخاب كنيم تا كار از دقت بالا يى برخودار گردد و به اصطلاح از اصل سمبلى در كار نقش استفاده نكنيم
گاهى ممكن است طراح طرح را يك نواخت و بدون دروه گردش در حاشيه و يا ديگر قسمتها مى خواهد پياده كند پس نيازى به اين اعداد و ارقام. ندارد. هر چند كه بهتر است اين كار را انجام دهد در تقسيم بندى نقشه اصولا يك خانه براى كناره ماقوت در نظر مى گيرند كه البته اين متغير است و ممكن است طراح از يگ طره يا دو طره در انداره هاى مختلف استفاده نما يد كه البته طره به هيچوجه مورد نظر تجار قم نيست و به أن اهميت نمى دهند و بجاى آن از حاش كو چك و حاش بزرگ بهره مى برند
البته اين تجار از اينكه طراح در كارش مدام از دوره گردش و تكرار. استفاده كند راضى نيستند و به طرحى مزد خوب مى دهند كه از اول كاغذ نقشه. تا آخر كار تكرارى در آن ديده نشود طرح ممكن است داراى لچك باشد و گاهى لچك را درونى و بيرونى در نظر بگيرند ممكن است لچك تقارن داشته باشد و ممكن است از اين قانون تبعيت نكند و اين دست خود طراح است بعد از لچكً متن فرش كه مهمترين قسمت فرش است و كلا وقتى فرش مى خواهد تهيه شود با متن اورا بيشتى مى شناسند كه بيشترين فضاى كار. را دارد و مى توان در متن هم از كارهاى تقارن استفاده برد. در انتهاى كار ترنج يا مغز كار كه ممكن است يك قسمتى يا چند قسمتى باشد اين دست خود طراح است كه متناسب با كارش چگونه ترنجى انتخاب كند كه در كارهاى مربه اصولا ترنج را گرد انتخاب و در كارهاى مستطيل ترنج را هم كشيده انتخاب مى كنند.
يادآور مى شوم كه اندازه تقريبى ترنج بايد نصف متن باشد و اين متغير است گاهى توليد كننده نظر ديگرى دارد و يا خود طراح مى خواهد ابتكار به خرج دهد و ترنج را مطابق ميل خود انتخاب مى كند.
