ایسنا/خراسان رضوی ۸۰ درصد زنان روستای مرندیز بافنده فرش هستند که با وجود مشکلات فراوان همچنان با عشق و علاقه مشغول به کار هستند و به گفته خودشان در حال حاضر مشکل بیمه بزرگترین دغدغه آن‌هاست.
بافندگی فرش دستباف از آن دست هنرهایی است که اصالت و هویت ایرانی در تار و پود آن موج می‌زند و در جای جای ایران بافندگان زیادی پای دارها نشسته‌اند و منبع درآمد و روزیشان هنر قالی بافی است. در روستای مرندیز بجستان سال‌هاست که هنر قالیبافی رواج دارد و دار قالی بخشی از زندگی زنان روستایی است تا شاید با گره زدن همین تار و پودها بتوانند گرهی از بار مشکلاتشان بگشایند. با توجه به اینکه اکثر زنان این روستا در حوزه فرش دستباف فعالیت دارند این روستا دهکده فرش دستباف استان لقب گرفته است.
زهرا شعبانی یکی از این بانوان بافنده است که ۳۶ سال سن دارد و با توجه به اینکه مادرش نیز از پیشکسوتان و بافندگان با تجربه فرش است از کودکی با نخ و رنگ و طرح سر و کار داشته است.
مشکل بیمه مهمترین مشکل بافندگان
شعبانی در رابطه با دلیل انتخاب این حرفه و نحوه آشنایی خود با قالیبافی در گفت‌وگو با ایسنا عنوان کرد: حدود ۲۰ سال است که به کار بافندگی مشغول هستم و اولین مشوق و معلم من مادرم بوده و از کودکی کنار دست مادرم بودم و با ذوق و شوق و کنجکاوی کودکانه‌ای که داشتم ساعت‌ها پای دار قالی می‌نشستم و از نقش بستن طرح‌ها با نخ لذت می‌بردم.
وی ادامه داد: در حال حاضر بافندگی علاوه بر حرفه مورد علاقه من یکی از راه‌های کسب درآمد و امرار معاش است و اکثر زنان و دختران روستا برای اینکه نقشی در تامین مایحتاج زندگی داشته باشند به قالیبافی مشغولند.
وقتی گفت‌وگو را با مطرح کردن این سوال که مهمترین موانع و مشکلاتتان در حوزه فرش دستباف چیست، ادامه دادم بلافاصله و انگار که از قبل منتظر پرسیدن این سوال بود، پاسخ داد: مشکلات و موانعی که در حوزه فرش دستباف داریم زیاد است اما در حال حاضر مهمترین مشکل که دغدغه اکثر بانوان بافنده نیز هست، مشکل بیمه است.
وی اظهار کرد: بسیاری از بافندگان روستا که از سال‌های دور مشغول بافت فرش دستباف هستند بیمه نیستند و با وجود مشکلات بینایی و یا کمر درد که دارند مجبورند به کار ادامه دهند، اما اگر این افراد از همان اول بیمه بودند، الان بازنشسته می‌شدند و مجبور نبودند با این سن و سال همچنان کار کنند.
شعبانی در ادامه صحبتهایش از تاثیر بیماری کرونا و رکود بازار فروش برایمان گفت و تصریح کرد: با توجه به شیوع ویروس کرونا صادرات فرش کم شده و دلالان فرش را از ما ارزان می‌خرند و ما هم چون به پول نیاز داریم مجبوریم با قیمت پایین فرش را بفروشیم.
وی همچنین تاکید کرد: در حال حاضر تهیه مواد اولیه نیز با خود قالیبافان است و مجبوریم برای تهیه مواد اولیه هزینه زیادی بپردازیم در صورتی که اگر شرکت یا سازمانی باشد که از ما حمایت کند و مواد اولیه و نخ را برایمان تهیه کند و ما برای آن شرکت فرش ببافیم خیلی در هزینه‌هایمان صرفه‌جویی خواهد شد.
وضعیت کارگاه‌ها مخصوصا به لحاظ بهداشتی زیاد استاندارد نیست
در ادامه گفت‌وگویی داشتیم با فاطمه صفا، که مدیر عامل یکی از شرکت تعاونی‌های فرش دستباف در روستای مرندیز است و به گفته خودش ۱۵ سال است که در حوزه فرش دستباف فعالیت دارد.
صفا در رابطه با قدمت فرش دستباف در روستای مرندیز عنوان کرد: قالیبافی از حدود ۶۰ سال پیش در روستای مرندیز به صورت سنتی انجام می‌شده و اکنون نیز بسیاری از اهالی روستا حتی به صورت خانوادگی به بافتن فرش دستباف مشغول هستند
وی تاکید کرد: روستای مرندیز بیشترین تعداد بافندگان فرش دستباف در شرق کشور را دارد و افراد زیادی با علاقه و پشتکار به این حرفه مشغولند و ما با به‌روز رسانی طرح‌ها و نظارتی که بر کار بافندگان داریم پیشرفت‌های خوبی در زمینه فرش دستباف داشته‌ایم، اما مشکلات و موانع در مسیر این حرفه نیز بسیار است که با توجه به اینکه این روستا دهکده فرش دستباف استان لقب گرفته است، توجه بیشتر مسئولان مربوطه را می‌طلبد.
صفا در ادامه برایمان از موانع و مشکلات فراوانی که در مسیر کارشان قد علم کرده است، گفت: مشکلات و گرفتاری‌ها یکی دو تا نیستند و تنها چیزی که توانسته بافندگان را در این شرایط سر پا نگه دارد نیاز مالی و عشق و علاقه به این کار است.
وی نیز مشکل بیمه بافندگان را از مهمترین مشکلات بافندگان برشمرد و افزود: بافندگان با عشق و علاقه در محیط‌های کارگاهی با حداقل امکانات رفاهی و بهداشتی مشغول به کار هستند، اما در حال حاضر از بیمه قالیبافی خبری نیست و چنانچه این مشکل برطرف شود، قطعا باعث دلگرمی بیشتر بافندگان خواهد شد.
مدیر عامل این شرکت تعاونی تصریح کرد: یکی از مشکلات دیگری که بافندگان با آن رو به رو هستند این است که هیچ سرمایه‌ای ندارند و به محض اینکه کار بافت فرش به پایان می‌رسد مجبورند برای تهیه مواد اولیه، فرش را سریع بفروشند و در حال حاضر وقتی مشتری مراجعه می‌کند فقط همان یک نمونه فرش بافته شده را می‌بینند در صورتی که اگر بتوان فرش‌های بافته شده را برای مدتی نگه داشت و فروشگاهی برای این کار داشته باشیم می‌تواند در جذب مشتری خیلی موثر باشد؛ چراکه وقتی مشتری طرح‌های مختلف را ببیند و با تنوعی از طرح‌ها مواجه شود، بیشتر راغب به خرید شده و قطعا میزان فروش فرش بیشتر می‌شود.
وی همچنین به استاندارد نبودن فضای کارگاه‌ها اشاره کرد و گفت: وضعیت کارگاه‌ها مخصوصا به لحاظ بهداشتی زیاد استاندارد نیست و تسهیلات اندکی که می‌گیریم جوابگوی تعمیر و تجهیز کارگاه‌ها نیست.
حدود ۸۰ درصد بانوان روستای مرندیز بافنده هستند
رئیس اداره صنعت معدن و تجارت بجستان نیز گفت: یکی از مواردی که در شهرستان بجستان و به طور اخص در روستای مرندیز خیلی اهمیت دارد فرش دستباف، بافندگان و دارهای قالی است.
مهدی طاحونه‌بان در گفت‌وگو با ایسنا عنوان کرد: در روستای مرندیز سه شرکت تعاونی داریم که این شرکت تعاونی‌ها توانسته‌اند برای حدود ۷۰۰ نفر در روستا اشتغال‌زایی داشته باشند که این میزان اشتغال برای روستا که جمعیت کمی دارد، بسیار حائز اهمیت است و می‌توان گفت چیزی حدود ۸۰ درصد بانوان روستای مرندیز بافنده هستند و به همین دلیل است که این روستا دهکده فرش دستباف استان لقب گرفته است.
طاحونه‌بان اظهار کرد : علاوه بر سه شرکت تعاونی، حدود ۲۰ پیشتیبان مشاغل خانگی نیز داریم که هر کدام ۱۰ الی ۲۰ نفر را تحت پوشش دارند که این افراد بافندگان فرش در حوزه مشاغل خانگی را پوشش می‌دهند.
وی فروش و بازاریابی را یکی از عمده‌ترین مشکلات فرش دستباف برشمرد و مطرح کرد: درست است که شیوع ویروس کرونا روی اکثر مشاغل تاثیر منفی گذاشته است و فرش دستباف هم از این امر مستثنا نبوده، اما بازاریابی و فروش یکی از مشکلات عدیده فرش دستباف شهرستان است.
طاحونه‌بان تصریح کرد: برای بهبود بازار فروش اقدامات خوبی هم انجام شده از جمله اینکه سعی شده طرح‌ها به‌روز شده و بر اساس سلیقه مشتری طراحی شوند، اما بازاریابی هنوز هم جا برای کار بسیار دارد.
وی بحث بیمه قالیبافی را از مشکلات مهم بافندگان عنوان کرد و افزود: از اواخر سال ۹۲ سازمان تامین اجتماعی بافندگان جدید را تحت پوشش بیمه قرار نمی‌دهد که در این زمینه پیگیری‌هایی شده، اما این پیگیری‌ها هنوز به جایی نرسیده است.
وی همچنین نبود تسهیلات با بهره کم برای بافندگان و مشکل تامین مواد اولیه مرغوب را از جمله سایر موانع و چالش‌هایی دانست که در حوزه فرش دستباف با آن رو به رو هستند.
بدون شک وجود موانع و مشکلات شاید در کوتاه مدت بر کیفیت کار اثری نداشته باشد، اما به مرور زمان قطعا تاثیرات منفی آن ملموس و مشهود خواهد بود و چشم امید بسیاری از این بافندگان پرتلاش و با ذوق به همت و درایت مسئولان امر است تا شاید به دور از شعار و وقت‌کشی قدمی برایشان برداشته شود.
روستای مرندیز با ۴۸۰۰ نفر جمعیت در ۳۵ کیلومتری شمال شرقی شهرستان بجستان واقع شده است.
