بردسیر در مسیر اصلی کرمان به سیرجان واقع شده است.
بردسیر یکی از مهمترین مناطق عشایرنشین (همانندمناطق سیرجان، بافت، رابر و جیرفت، مرکز بیشترین تجمع ایلات و عشایر را در فصل‌های بهار و تابستان بودند) استان کرمان بود و ایلات و طوایف، بیشتر ییلاق‌شان را در آنجا به‌سر می‌بردند.
بردسیر یکی از مناطق مطرح در بافت فرش های عشایری و شهری استان کرمان با قومیت ها و نژادهای مختلفی چون ایلات : قرائی، غُربا، لری کوه پنجی، افشار، جبالبارزی، کچمی/ کوچمی، بلوچ، خواجوئی، کماچی سنجری، آئینه ای، سلیمانی، و لک بختیاری، طوایف مستقل سیستانی بدوئی، عرب بدوئی کوه پنجی، بدوئی، قُتلو، امیری کوهپنجی، رائینی پور، گودری، نوشادی، نادری، زاهدی و شاحیدری، سیدمنصوری، عسکرسیرجانی و ایمانی را مهمترین ایلات و طوایف ییلاقنشین و ایلات آئینهای و بلوچ را مهمترین عشایر قشلاقنشین این شهرستان میتوان محسوب کرد.
بر اساس تحقیقات، میتوان ایلات غُربا، قرائی، امیری کوهپنجی، جبالبارزی، خواجوئی و همچنین طوایف مستقل گودری، امیری کوهپنجی و سیستانی بدوئی را بهترین بافندگان دستبافتهٔ عشایری این منطقه ذکر نمود.
ایل قِرائی/ قرایی منطقهٔ بردسیر، شاخه‌ای از همان ایل قرائی پراکنده در منطقهٔ سیرجان است که پیشینهٔ آنها در مبحث ایل قرائی کتب دایرة المعارف دستبافته های عشایری و روستایی استان کرمان ـ از انتشارات پژوهشگاه میراث فرهنگی کشور و اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استانکرمان در حال چاپ به قلم نویسنده ـ آورده شد.
طوایف این ایل در منطقهٔ بردسیر، شامل طایفهٔ خضری، طایفهٔ کورکی با تیرهٔ حاجی‌زاده، آقاعلی، مهرعلی و کنجالی و بیگلری است. دراین‌‌بین، خضری‌ها «اصل خود را از قره‌تاتار و قراختائی، و کورکی‌ها خود را از نژاد گورکانیان می‌دانند؛ ولی بنابه روایت یکی از مطلعین، طایفهٔ خضری در حدود دویست‌واندی سال قبل، ایل قرائی از تربت حیدریه به‌کوه‌پنج آمده و در این منطقه سکنا گزیده‌اند» (بختیاری، 1378، 242).
همچنین در کتاب فرماندهان کرمان یحیی احمدی کرمانی نوشته است؛ «بنابه تحقیق به‌عمل‌آمده، ایل قرائی از نی‌بید شیراز، به‌دلیل درگیری طایفه‌ای، به استان کرمان و شهرستان سیرجان مهاجرت کرده‌اند و در مکان‌هایی چون هفده‌چنار و گدارخانه‌سرخ ـ مرز مشترک سیرجان و بردسیر ـ مستقر گردیده‌اند. محمداسمعیل‌خان (وکیل‌الملک اول 1277 – 1284) در دورهٔ قاجار در این منطقه کاروانسرا ساخت [ب. پ] (احمدی کرمانی، 1371، 252 و 618).
اما مهمترین مناطق ییلاقی این ایل در منطقهٔ کوه‌پنج، بیشتر شامل مناطق قلقلوئیه، مورسران، سنگروئیه، کره‌پز، کاروانسرا، مسجدوئیه، کرقیچویه، سرپل، بیدخیری، دهلرز، ده نگاری، ده‌ستگار وغیره است. طوایف این ایل در گذشته بیشتر در مناطق اطراف سیرجان، از جمله گاوچاه، میانگودقماش، مناطق اطراف محمودآباد، از جمله چاه‌مرد‌کفه‌مر (چاه‌کفه‌مر)، چاه زرد، چاه یوسف‌‌علی، چاه بهمن هفتادتومنی وغیره در قشلاق به‌سر برده‌اند.
نوع دستبافته: سفره
طرح: تک ترنج/ ابر و باد ترنج دار
حاشیه اصلی: سیبک (ریزه نباتو)
تاريخ بافت:1341
بافنده: طايفه کوركی از ايل قرائی
محل بافت: گدارخانه سرخ (خونه سرخ) از توابع بردسیر
اندازه: 110 × 112سانتی متر
تصویر نوع دستبافته: جوال ( رو و پشت)
طرح: راه راه ( محرمات) با نقش غالب ماه زنجیل (ماه زنجیر)
حاشیه اصلی: ندارد
نوع و تکنیک بافت: گلیم بافی با تکنیک های ترکیبی (نما با تکنیک های پود معلق و پود نما، پشت با تکنیک های پود معلق و پود نما )
تاريخ بافت: 1320
بافنده: نارصدف بیگلری از طايفه بیگلری ايل قرائی
محل بافت: دهلرز از توابع بردسیر
اندازه: 100 × 75 سانتی متر
نوع دستبافته: قالیچه
طرح: حشمت
حاشيه اصلی: بندی، بندی پروانه ای
تاریخ بافت : 1371(ه.ش)
بافنده: فاطمه بیگلری از طایفه بیگلری ایل قرائی
محل بافت: ده نگاری از توابع بردسیر
اندازه: 130 × 175 متر
نوع دستبافته: توشه دان
طرح: ماه زنجیل ، ماه زنجیر
حاشیه اصلی: شاخ
تاريخ بافت: 1340تا 1345
محل بافت: گدارخون سرخ از توابع بردسیر
بافنده :طایفه کورکی از ایل قرائی
اندازه: 70× 67 سانتی متر
نوع دستبافته: سفره
طرح: ابر و باد پنج ترنج
حاشیه اصلی: سیبک (ریزه نباتو)
تاريخ بافت:1371
محل بافت: كوه پنج از توابع بردسیر
بافنده: طايفه کوركي از ايل قرائی
اندازه: 102× 95 سانتی متر
نوع دستبافته: توشه دان
طرح: ماه زنجیل ، ماه زنجیر
حاشیه اصلی: شاخ
تاريخ بافت: 1340تا 1345
محل بافت: گدارخون سرخ از توابع بردسیر
بافنده :طایفه کورکی از ایل قرائی
اندازه: 70× 67 سانتی متر
این تصاویر مربوط به سفر تحقیقاتی در بین عشایر ایل قرائی است که توسط بنده به همراه همکارانم صورت گرفت.
نویسنده: عقیل سیستانی (پژوهشگر و مجسمه ساز) کارشناس ارشد هنر اسلامی و مدرس دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمان
