تعریف رنگرزی
در صنعت قالی بافی هنر رنگرزی اهمیتی تقریبا یکسان با طراحی و بافندگی دارد و اصولا بدون وجود رنگ نقشی آفریده نمی شود.
علم رنگرزی در گذشته بسیار پیچیده بود و رموز آن همیشه در خانواده های رنگرز باقی می ماند و کمتر کسی می توانست از اسرار و رموز آن آگاهی یابد . هر رنگرز با بکار بردن شیوه های مختص به خود رنگهایی با تونالیته های مشخص را تولید می کند که مشابه آنها را تقریبا در سایر کارگاه ها نمی توان یافت به همین دلیل مشخصه رنگ یکی از عوامل تشخیص بافتهای مناطق مختلف باشد.
در رنگرزی مهارت رنگرز در کاربرد مواد رنگی اهمیت ویژه ای دارد و عامل درخشندگی رنگ تنها مواد الوان نیست چه فرش هایی دیده شده اند که الیاف آن با مواد رنگدار مرغوب رنگ آمیز شده ولی به علت عدم مهارت رنگرز و فقدان نفوذ رنگ به داخل الیاف ، فرش رگه دار شده و یا برعکس بر اثر اشباع الیاف از مواد رنگی به هنگامی که فرش ها بر روی یکدیگر انداخته بودند رنگهای اضافی به فرش های مجاور نفوذ کرده اند . متقابلا کیفیت و نوع الیافی که در رنگرزی بکار برده می شوند نیز در خور اهمیت بدین صورت که هرگاه چند دسته کلاف مختلف را در یک زمان و تحت شرایط یکنواخت و حتی اتوماتیک رنگ آمیزی کنند نتیجه کار در تمام آنها به یکسان نخواهد بود و هر کلافی رنگی متمایز از کلافهای دیگر بخود می گیرد.
با تجزیه نور در یک منشور بلوری عینا مانند رنگین کمانی که بعد از بارندگی در هوای آفتابی تشکیل می شود . هفت رنگ بنفش ، نیلی ، آبی ، سبز ، زرد ، نارنجی و قرمز بوجود می آید . در این مجموعه الوان زرد و قرمز و آبی رنگهای اصلی و بنفش ، سبز و نارنجی رنگهای مکمل نامیده می شوند که از ترکیب آنها با یکدیگر به نسبت های مختلف دنیایی از رنگها به وجود می آید . بدین ترتیب که انواع سبزها از مخلوط زردها و آبی ها و انواع بنفشها از ترکیب آبی ها و قرمزها و اقسام نارنجی ها از ترکیب زردها و قرمزها بدست می آید . همچنین از امتزاج رنگهای مکمل با یکدیگر به رنگهای اصلی با درجات رنگی متفاوت می توان دست یافت . در عمل برای بدست آوردن رنگ سبز ابتدا کلافها را نیل و سپس بایک ماده رنگی زرد رنگ می کنند و برای دستیابی به نارنجی الیاف را در مرحله اول با روناس و یا هر قرمز دیگری به رنگ قرمز در آورده و سپس در حمام محتوی رنگ زرد وارد می کنند و برای حصول رنگ ارغوانی الیاف را ابتدا به رنگ قرمز در آورده و آنگاه در خم نیل وارد می نمایند و به همین ترتیب با تغیر در نسبت رنگهای بکار رفته به مجموعه های رنگی متعددی دسترسی می یابند.
رنگها را برحسب ساختمان فیزیکی ، کیفیت شیمیایی و ثبوت و نوع دندانه ای که با آن بکار می برند و یا روشهای رنگرزی تعریف و طبقه بندی می کنند.