علاوه بر آنچه گفته شد ، مورد دیگری که تولید کنندگان نایینی باید به سان زنگ خطری به گوش بگیرند ، مسئله ی رنگ است ، زیرا رنگ در فرش نایین از اهمیّت بیشتری برخوردار است.
همان طور که گفتیم یکی از ارزش های فرش نایین رنگ آمیزی آن است ، که به طور عمده مدیون استفاده از رنگ های طبیعی و سنّتی است ، ولی از آنجا که نشانه هایی از کاربرد نا آگاهانه ی رنگ های صنعتی مشاهده شد ، تصمیم به بررسی گسترده تری در مورد مراکز رنگرزی خامه ی فرش نایین گرفتیم.
اوّلین اقدام ما مراجعه به کارگاه رنگرزی حبیبیان ، تولید کننده ی شناخته شده ی نایینی بود. در این کارگاه ، رنگ های طبیعی بی تردید زمینه ی اصلی رنگ هاست. رنگ های زیبا و درخشان فرش های معرف این تولید کننده نایینی از خبرگی و سلامت کار استاد کاران کارگاه او (محمّد حیدری و مصیّب احمدی) خبر می دهد. در کارگاه رنگرزی خانوادگی مفیدی (با سابقه ی در حدود 25 سال) ، و میرزا محمّد محرابی (حدود 8 سال) کار می کنند. رونق و شهرت فرش نایین مدیون مهارت رنگرزان خامه ی ساکن در روستاهای پراکنده و گسترده در آفتاب کویر ، گاه شعله ی روشن پاتیل رنگرزی و ردیف کلاف های رنگین در اطراف کارگاهی به چشم می خورد. در منطقه ی تودشک ، افزایش ردیف هایی از کلاف های رنگ شده و گسترده در زیر آفتاب از حضور کارگاه های متعدّد و گسترش این حرفه حکایت می کند.
در این منطقه ، سیّدهادی بنی طبا ، مدّت 30 سال است که در کنار حرارت کوره هایی که گرمای آفتاب کویر را بی رنگ می نماید به رنگرزی مشغول است. او به رسم تمام پاسدارن حرفه های قدیمی ، از ارزش و شکوه رنگ های سنّتی و قدیمی و حرمت حرفه ی خویش در گدشته یاد میکند. وی با همراه سیّد حسین بنی طبا و سیّد کاظم بنی طبا ، از جمع خانواده یی هستند که حدود 50 سال پیش تا کنون به پاسداری از این حرفه ی کهن و با ارزش مشغولند. اگر 9 دستگاه رنگرزی متعلّق به این خانواده و 3 یا 4 دستگاه متفرقّه که در تودشک وجود دارد ، دچار نوعی رکود شده اند و کارگران رنگرز از روزگار کسادی و کم کاری گله مندند ، ولی رنگرزان نایینی اطمینان دارند که اگر قرار باشد فرش ایران تداومی داشته باشد ، و چند نوع فرش شناخته شده ی آن فاتح بازارهای جهان باشند ، فرش نایین همچنان در اوج خواهد بود.
با این که مسئله ی کسادی بازار رنگرزان و قالی بافان نایین را می توان گذرا و ناشی از نوسانات بازار تلقّی کرد ، ولی حضور برخی موارد نگران کننده را در این فرش نمی توان نادیده گرفت . در یک بررسی سطحی (علی رغم اقرار توام با اکراه رنگرزان) ، حضور رنگ های شیمیایی در رنگرزی این فرش محرز شد. حضور غیر عملی رنگ های شیمیایی ، بی هیچ تردیدی زیان های تجربه شده در نقاط دیگر را به همراه خواهد آورد . رنگرزان محلّی معتقدند که در نایین رنگ بد وجود ندارد ، ولی در تعدای از روستاها ، به دلیل کمبود امکانات، دوری راه ها و عدم دسترسی به منابع طبیعی ، حضور رنگ های نامناسب که احتمالاً به وسیله ی واسطه ها و افراد غیر متخصّص عرضه می شود ، غیر قابل تردید است .
استفاده از رنگ های شیمیایی را همراه با قرمزدانه ، یا بدون آن در تهیّه ی رنگ ها شاهد بودیم و این امر می تواند یکی از دلایل گرایش رنگ های شفّاف و یاقوتی به دست آمده از قرمزدانه ، به طرف رنگ قهوه ای باشد .
روشن است که این زمان مصرف رنگ های شیمیایی در بسیاری ار مراکز قالی بافی ضروری و قابل توجیه است ؛ مثلاً در فرش های تبریز، یا حتّی اصفهان که گاه دامنه ی تنوّع به ده ها رنگ می رسد ، مصرف رنگ های شیمیایی ناگزیر است ، ولی فرش های نایین از انواع فرش هایی است که شمار رنگ مورد استفاده در آن محدود است و با اطمینان می توان گفت که یکی از دلایل جذابّیت آن ، تا به این زمان ، استفاده از رنگ هایی بوده است که منشاء گیاهی یا حیوانی داشته اند. با ارزش افزوده یی که فرش نایین در بازارهای جهانی دارد ، تاسّف آور است اگر جای ایمن ویژگی ناب و دلپذیر را که به کمک تجربه ها و مهارت ها به دست آمده و آزمون آن توفیق جهانی داشته است ، به رنگ های بسپاریم که ، چه ((عملی)) باشند چه نباشند ، باعث شهرتی ناشایست برای فرش ایران شده اند.
