در خدمتتون هستم برای شرحی در خصوص فرش تبریز از دیدگاه متفاوت و خارج از چهارچوبهای آکادمیک و سنتی در جهت ارتباط بین بخشی وتعامل بین قسمتهای علمی و تجربی که امید وارم مورد توجه شما عزیزان قرار بگیرد.
در ابتدای عرایضم به قدرت میتوان گفت ” فرش تبریز همواره با شهر خود همراه بوده و فرهنگ و هنر مردمان خطه آذربایجان را با خود داشته است ” لذا اندک سخنی پیرامون آن خالی از لطف نیست.
تبریز مرکز تجارت فرش
تبریز یکی از شهرهای دیرین فرهنگی و هنری کشورمان بعنوان مرکز تجارت فرش و “شهر جهانی بافت فرش” و مبدایی برای تامین احتیاجات بازارهای جهانی فرش دستبافت، بالغ بر دو میلیون شهروند دارد و مساحتی حدود 200 کیلومتر مربع، که مکانهای گردشگری و تجاری، مناظر، آب و هوای مناسب، غذاهای لذیذ و فستیوالهای تابستانی که البته امسال در استانه تبریز 2018 رنگ و بوی فرهنگی متفاوتی داشته است. (تبریز جدیدا توسط وب سایت معماری و شهرسازی موسسه Skyscrapercity) بعنوان جهان شهر انتخاب شده.
تبریز در دیر باز، بسیاری از سکنه خود را در ارتباط با هنر فرش در خود جا داده بود، کوچه ها و خیابانهای تبریز هیچ کدام از بوی پشم و خمره های رنگرزی عاری نبود صدای هنرمندان قالیباف با آوازهای محلی از کارگاه های محلات شنیده میشود وهر دختری فرش جهیز خود را آماده داشت و خانه ای بی فرش نبود و گرمی زندگی بر روی گلهای قالی بود. کسبه ای که در تجارت فرش فعال بودند معمولا منزلی در نزدیکی بازار اختیار میکردند و بازار مظفریه تبریز با هجره های وسیع و زیبایش محل تجار بنام آذربایجان بود.
در گشتی در تبریز امروز تنها خاطرات گذشته را میتوان در موزه ها , خانه های قدیمی ,عمارات تاریخی ودیگر مکانهای گردشگری زنده کرد که در راس آن بازار فرهنگی تاریخی تبریز با بازارچه هایی نه چندان دور در شمال و شرق آن با قدمتی بسیار و وسعتی بی نظیز قرار دارد که بازدید کنندگانش را چه داخلی وچه خارجی با رضایت بدرقه کرده است.
از تبریز که بگذریم و بخواهیم از همت وفرهنگ کسبه بازار تبریز سخن بگوییم شهادتها و رشادتهای دوران جنگ است و پشتیبانی و” ارز آوری صنعت فرش در دوران جنگ تحمیلی ” و سازندگی در حین تحریم هاست که فراموش نشدنی است. و نه تنها امروز بلکه در آینده نیز نمیتواند نادیده گرفته شود. ” تبریز بعنوان شهر بی گدا ” که حاصل تاسیس موسسات خیریه توسط کاسبان خیر اندیش بازار وحمایت شهروندان خیر است، افتخاریست که میتواند برای نام تبریز و بازار آن بس باشد.
در این وسعت عظیم بازار، تیمچه ها و سراهای متعددی وجود دارد که قسمت اعظم آن متعلق به فرش است که که با تولیدات هنرمندانش با این هنر اصیل ایرانی آذین شده، که متاسفانه بحران حاضر فرش هر روز از تعداد کسبه کاسته و اندک اندک نگین زیبای هنری و فرهنگی بازار تبریز را تبدیل به محلی برای عرضه تولیدات کارخانه ای و وارداتی میگرداند. زیبایی فرش تبریز در حجره های سنتی یاد گاریست از پیشینیان و امانتی برای نسل آینده که نماینگر فرهنگ و هنر آذربایجان و ایران است.
” فرش تبریز را اگر بخواهیم در یک کلمه توصیف کنیم میتواند خلاقیت و یا نو آوری بهترین کلمه باشد”. در بازار تبریز انواع فرشها از هریس، مهربان، اهر، آذرشهر و مرند و خوی سراب و سردرود و … هشترود و از محلات تبریز، مارلان و مفتح و فیضیه …. دست در دست، گلیم وورنی و جاجیم و دیگر دستبافت های آذربایجان گرد هم آمده اند تا نمادی از هنر و فرهنگ آذربایجان و معرف هنر اصیل ایرانی باشند و بنام فرش تبریز در جهان خود نمایی کنند.
در بازار فرش تبریز فرشهای با تمام نقش مایه ها از جانوری گیاهی ابنیه گلفرنگ و ترکیبی، تصاویر و مناظر، صوف زربافت و پشم و ابریشم برجسته دیده میشوند و قابل انتخاب است و یا از لحاظ رج و کیفیت از رج بیست یا کمتر تا صد و بیست از پشم دباغی تا تمام ابریشم (که به تازه گی به علت تمایل بازار داخلی فراوانی بیشتری دارد) قابل رویت است.
نویسنده: سعید احباب
