یکی از مهم ترین مباحث طراحی فرش تبدیل سانتی متر به گره است
به دو روش شما می توانید تعداد گره های موجود در یک واحد (سانتی متر یا متر) را محاسبه کنید
روش اول تناسب است: به طور مثال می خواهید تعداد گره یک فرش در ابعاد 2*3 متر با رجشمار 50 گره در 6/5 سانتی متر (نامتقارن) محاسبه کنید
نکته چون در گذشته از مقیاس زرع (یعنی 104 سانتی متر) استفاده می شد شما نیز ابعاد فرش را 208*312 در نظر بگیرید
به این صورت بیان می شود در هر 6.5 سانتی متر 50 گره داریم در 104 سانتی متر چقدر خواهد بود عدد 104 در 50 ضرب می شود و بر 6.5 تقسیم می گردد
جواب 800 خواهد بود تعداد گره در یک متر (یا ذرع) 800 است
با ضرب در ابعاد فرش تعداد گره طول و عرض فرش به دست خواهد آمد 2*800=1600 (تعاد گره در کل عرض فرش) 3*800=2400(تعداد گره در کل طول فرش) این اعداد بر دو تقسیم شود اندازه یک چهارم فرش به دست خواهد آمد
2400/2=1200 (نصف طول فرش)
1600/2=800(نصف عرض فرش)
اندازه حاشیه در اغلب فرش ها یک سوم عرض فرش است 800/3= 265 گره
این اندازه از طول کثر می شود 1200-265=935
ابعاد نهایی متن برای طراحی 935*535 است و حاشیه نیز 265 خانه یا گره است
اما روش ساده تر برای محاسبه فرش های دستباف استفاده از عدد 16 است دوستانی که می خواهند در المپیاد شرکت کنند تنها کافی است عدد 16 را در رجشمار ضرب نمایند به این روش تعداد گره در یک متر به دست خواهد آمد
به طور مثال محاسبۀ فرش با ابعاد 3*4 رجشمار 50 (گره نامتقارن)
16*50=800(تعداد گره در یک متر)
800*1.5= 1200 (تعداد گره در یک دوم عرض)
800*2= 1600 (تعداد گره در یک دوم طول)
1200/3= 400(اندازه حاشیه)
اندازه متن فرش بدون حاشیه 800*1200 گره است.
نکته نهایی این است که دوستان برای محاسبه رجشمار فرش ماشینی از عدد 16 و یا واحد زرع استفاده نکنند. در فرش های ماشینی بایستی در یک متر (100 سانتی متر) محاسبه شود. بنده از چند تن از طراحان و تولیدکنندگان فرش مشهد استفاده از واحد زرع (104 سانتی متر) را پرسیدم آنها گفتند که چون فرش با دست بافته می شود و ممکن است گاهی اوقات ابعاد فرش کمتر از اندازه سفارش بافته شود (به ور مثال 298*390 سانتی متر) و این از قیمت نهایی فرش می کاسته است. به همین دلیل اندازه را اندکی بلندتر می گرفتند. دلیل دیگر اینکه مقیاس اندازه گیری در گذشته ذرع (104 سانتی متر) بوده است.
اندازه لچک و ترنج همچون حاشیه را بطور معمول 1/3 عرض می گیرند…یعنی اندازه لچک در فرش 3*4 با رجشمار 50 نیز 400 خواهد بود ترنج نیز همین اندازه را دارد اما در گذشته این قواعد رعایت نمی شده است گاهی ترنج را بیشتر از نصف در نظر می گرفتند.
فرش ترنج افشان- متعلق به نواحی شمال غرب ایران- احتمالا تبریز- اندازه ترنج بیش از نصف متن است درواقع این اندازه گیری ها بر اساس طرحی که داریم میتونه تغییر کنه به این نکته دقت داشته باشید که 400 گره را در نیمساز زاویه 90 درجه لچک جدا کنید. ولی می توانید در عرض و طول فرش لچک را هرچقدر دوست دارید امتداد دهید بطور مثال کارهای لچک طره یا دور لچک
سوال:
شما در پارانتز اشاره ب نوع گره کردید،(متقارن و نامتقارن)در محاسبات ابعاد فرش ،نوع گره چ تاثیری داره؟آیا تاثیر داره یا نه؟
بله..در منطقه تبریز و گره متقارن اندازه زرع متفاوت است در این مناطق تعداد گره در 7 سانتی متر محاسبه می شود و زرع نیز (به احتمال 105) محاسبه می شود در برخی از کتاب ها عدد 112 مشاهده شده است
اگر عدد زرع 105 سانتی متر محاسبه شود برای به دست آوردن رجشمار فرش های تبریز عدد 15 را در رجشمار ضرب نمایید
به طور مثال فرش 2*3 با رج 50 می شود:
15*50=750(تعداد گره در یک ذرع)
75*3/2=1125
اندازه حاشیه نیز یک سوم عرض است75/3=250
75-250=500(عرض متن)
1125-250=875(اندازه طول متن)
اگر زرع 112 سانتی متر باشد همان عدد 16 را در رجشمار ضرب نمایید.
سوالات:
با سلام .استاد کمند لو برای تخت بافته های تک پوده هم از همین روش استفاده میشه از زرع 104 سانتیمتر
پاسخ:
سلام و عرض ادب خدمت دوست بزرگوارم. من تخصصی در مورد فرش های عشایری و روستایی به خصوص تخت بافت ها ندارم اما احتمال می دهم به همین صورت باشد. اگر دوستان اطلاعات دقیق تری دارند بفرمایند
توضیح احراری:
طولی به همین روش است ولی عرضی نصف میشه
