فرش افغانستان
تاثیر قاچاق فرش افغانستان بافت به ایران را کسی جدی نمی‌گیرد؛ برخی از کسانی که دم از آسیب وارد شدن به هنر- صنعت فرش دستبافت از جمله تولید و فروش و صادارت می‌زنند وقتی پای عمل به میدان می‌آید به گوشه‌ای می‌خیزند مبادا گربه شاخ‌شان بزند!
شاید برای نخستین بار نمایشگاه فرش دستبافت دو سال پیش تهران بود که فرش های افغان بافت پایشان را بطور غیر رسمی به نمایشگاه باز کردند. فرش‌هایی با رنگ و لعاب و درخشندگی خاص که چشم هر بیننده‌ای را به خود جلب می‌کردند.
این فرش‌ها سبک و کم‌وزن با پرزی کوتاه و به طور غیرقابل باوری درخشنده و مخمل گونه بودند. یکی از تجار معروف و مشهور شمال کشور این فرش‌ها را در یکی از سالن‌های نمایشگاه بین‌المللی در معرض تماشا و فروش گذاشته بود.
آنها را به اسم فرش های قشقایی و با طرح کشکولی یا فرش های کردی بافت و حتی نقشه ترکمنی به مشتری قالب می‌کردند و کسی هم روحش خبردار نشد فرشی که می‌خرد شاید نقشه‌اش ایرانی باشد ولی بافت روستاهای هرات افغانستان است آن هم با مواد اولیه بی‌کیفیتی که در بهترین حالت کمتر از ۱۰ سال عمر می‌کنند.
اکنون قاچاق فرش افغانستانی آن هم از نوع فرش های بی‌کیفیت آنقدر در بازار فرش ایران در این مدت کوتاه در بازار فرش مشهد و گنبدکاووس و تهران و شیراز ریشه دوانده که توان مقابله با این پدیده یا بهتر است بگوییم چالش سخت‌تر از گذشته شده است.
اگر گذرتان به بازار فرش تهران مثل سرای بوعلی بیفتد و با فرش و طرح‌هایش آشنا باشید حتما چشم‌هایتان به جمال فرش‌های افغانی بافت روشن می‌شود. کمتر کسی هم پیدا نمی‌شود که به شما راستش را بگوید فرشی که پسندیده‌اید ایرانی نیست! چند روز پیش که دوری در سراهای مختلف فرش تهران زدیم بسیاری از این فرش‌ها را در حجره و مغازه‌ها دیدیم. قیمت‌هایشان آنچنان فرقی با فرش بافت ایران ندارد. اگر فروشنده تخفیفی هم بدهد در واقع از سود زیادی که میبرد مبلغی را کم می‌کند.
البته وضعیت رسوخ فرش های افغانی بافت در مشهد و حتی شیراز دستکمی از تهران ندارد. افغان‌ها روی دست چینی‌ها زده‌اند و نقشه هایی قشقایی را همانطور زیبا و چشم‌نواز تولید می‌کنند و می‌فرستند برای سفارش‌دهندگان طماع.
یکی از فروشندگان فرش در شیراز در گفت و گو با گلچه در این باره می‌گوید: «در طول دو سال گذشته که قیمت تولید فرش افزایش باورنکردنی کرده برای برخی از تجار صرف نمی‌کند به تولید ادامه بدهند بنابراین فرش های قاچاق می‌خرند و در بازار داخلی با قیمتی کمتر از نمونه اصلی به فروش می‌رسانند. این کار لطمه می‌زند به اعتبار فرش استان فارس. برخی از گردشگران داخلی و خارجی توی تور فروشندگان فرش افغان بافت می‌افتند. خب تصور کنید این فرش ها که به اسم فرش قشقایی فروخته می شوند رنگ بدهند یا بخاطر نوع گره‌هایشان از هم باز بشوند چه آبروریزی می شود.»
باید به این نکته اشاره کرد که در برخی از فروشگاه معروف و مشهور تهران فرش های افغان بافت جزو پر فروش‌ترین فرش‌هاست به این دلیل که از رنگ و لعاب خوبی برخوردارند و البته سود خوبی هم برای فروشندگان آن در پی دارد.
مدیر یکی از همین فروشگاه‌های فرش در شمال تهران درباره فروش فرش افغان بافت چنین می‌گوید: «این فرش‌ها بطور قاچاقی و حتی کولبری وارد ایران می‌شود. فرش‌های خوب را ما هر مترمریعی ۱۲۰ دلار می‌خریم. البته قبول داریم برخی از این فرش‌ها بی‌کیفیت هستند. از طرفی ما با مشکل طرح و اندازه در کشور روبرو هستیم و افغانستانی‌ها اندازه‌هایی را تولید می‌کنند که به شدت مورد تقاضای بازار داخلی است.
باید به این نکته هم اشاره کنیم هزینه تولید فرش در داخل کشور تحت تاثیر تحریم‌ها و تورم بالا رفته و در حالی است که در کشور افغانستان هزینه تولید بسیار پایین‌تر از ایران است. از سویی خریدار توان خرید فرش ۶ متری ۴۰-۵۰ میلیون تومانی را ندارد و به سوی فرشی با قیمت پایین‌تر می‌رود.»
با توجه به فراگیر شدن فروش فرش افغان بافت در بازار فرش تهران و فروشگاه های سطح تهران با سیدمجتبی عراقچی، رئیس اتحادیه فروشندگان فرش دستباف تهران تماس گرفتیم. وی ضمن تایید قاچاق فرش دستبافت افغان بافت به کشور و فروش آن در برخی از فروشگاه عنوان می‌کند: «ما برای جلوگیری از افزایش فروش چنین فرش‌هایی و پیشگیری از خسارت به بخش تولید داخلی با اداره تعزیرات وارد گفت و گو شده‌ایم و مکاتباتی هم داشته‌ایم اما باید ادله کافی برای این موضوع را که دادگاه‌پسند باشد ارائه بدهیم.
برخی از متخلفین می‌گویند این فرش‌ها در مناطق مختلف کشور از جمله استان خراسان شمالی و از سوی افغان‌ها تولید شده است و با چنین پاسخ‌هایی سعی در توجیه کردن تخلفات خود هستند. ما اصرار بر برخورد داریم و همه تلاش‌مان را می‌کنیم برای جلوگیری از ورود و فروش اینگونه فرش‌ها.»
در گزارش‌های بعدی ما به نحوه قاچاق فرش های افغان بافت، توزیع در بازارهای داخلی، کیفیت این فرش‌ها، چگونگی شناسایی این دستبافته همراه با گفت و گو با کارشناسان و تجار فرش خواهیم پرداخت.
