مشاهده جلوه ای از باغ های ایرانی در فرش کرمان

فرشی زیبا با جلوه ای از باغ های ایرانی

عبدالله احراری، عضو انجمن علمی فرش ایران اظهار کرد: استان کرمان به لحاظ اقلیم، طبیعت و مردمش که روحیه فرهنگی و هنری بالایی دارند همواره یکی از قطب های قالی بافی بوده و در حال حاضر مطرح بودن قالی قم، کرمان و در کل ایران را وامدار قالی کرمان هستیم.

این پژوهشگر فرش گفت: قالی های شهر کرمان بیشتر نشان دهنده گل، گیاه، باغ و چیزهایی است که به لحاظ کویری بودن منطقه مردم استان کرمان همیشه آرزوی آن را داشته اند. در نتیجه گل، گیاه و باغ های ایرانی در قالی های این شهر به وفور تصویر و بافته شده است.

احراری در خصوص دوره های قالی بافی در کرمان افزود: قالی بافی در کرمان به دوره های مختلفی تقسیم می شود؛ شروع قالی بافی به سبک فعلی از دوره صفویه آغاز شده که کارگاه های وابسته به دربار در این شهر تاسیس شد و امورات آن نیز توسط شاهزادگان صفوی پیگیری می شد.

وی ادامه داد: در دوره قاجار نیز تاسیس شرکت انگلیسی قالی شرق در کرمان باعث شد که این استان بعنوان یکی از بزرگترین تولیدکنندگان فرش دستباف و دروازه های صادرات فرش ایرانی به اروپا شناخته شود.

عضو انجمن علمی فرش ایران در مورد طرح و نقش قالی کرمان خاطرنشان کرد: قالی کرمان از نظر طرح و نقش نیز دوره ای دارد به نام دوره «شال بافی» که طرحها و نقوشی مانند بوته که کرمانی ها بر روی شال و پته استفاده می کرده اند، از شال به قالی انتقال داده شد. پس از دوره شال بافی، دوره فرشهای کلاسیک بود که بیشتر نقوش گلهای شاه عباسی در قالی های کرمانی رواج پیدا کرد.

احراری تشریح کرد: دوره شال بافی بیشتر شامل طرح هایی نظیر بوته جقه و بوته ترمه است که گفته می شود این طرح از سر شعله آتشکده زرتشتیان یا درخت سروی که باد زده و سرشاخه هایش خم شده، گرفته شده است؛ البته برخی نیز معتقدند این طرحها نماد آبرفت های کشمیر و رودخانه هندوستان بوده که یکی از طرحهای قدیمی و اصیل قالی کرمان است.

وی اضافه کرد: در دوره کلاسیک نیز طرح های لچک ترنج شاه عباسی در بیشتر قالی ها کار می شده، منتهی این شاه عباسی ها از مدل های بسیار پر گل و ریز نقش بوده است؛ طرح بعدی که در قالی های کرمان زیاد بچشم می خورد، «هزار باغ» نام دارد که در آن انواعی از درختان و گیاهان بافته می شود و بافت بافنده، مخاطب را حیرت زده می کند. در این دوره که منصوب به طراحان شهیر کرمان مانند حسن خان بود. طرح هایی که از تنوع گیاهان برخوردار بود، در قالیچه های کرمانی بسیار استفاده می شده است.

این پژوهشگر فرش ادامه داد: دوره بعدی که در قالی بافی کرمان بچشم می خورد، دوره طرح های فرانسوی و گوبلن است. بافت این طرح در کرمان به واسطه سفارش اروپایی ها که در آن زمان بیشتر اتفاق می افتاد، در کرمان رایج شد.

احراری تشریح کرد: یکی از بارزترین طرح های دوران گوبلن طرح قاب قرآنی بوده که با هدف آماده شدن هرچه سریع تر برای صادرات و رسیدن به بازارهای اروپایی، زمینه آن به صورت کم کار و اصطلاحا خلوت بافته می شده است.

وی تصریح کرد: دوره گوبلن طی مدت محدودی فعال بود و پس از آن مجددا طرح های کلاسیک روی کار آمد اما جفتی بافی که در بافت قالی کرمان پدیدار شد، ضربه زیادی به تولید قالی در کرمان وارد کرد و باعث شد جایگاه این قالی در بازارهای داخلی و اروپایی نیز صدمه ببیند.

عضو انجمن علمی فرش ایران عنوان کرد: با وجود اینکه سودجویان و افرادی که قصد داشتند قالی ها با سرعت بیشتری بافته و بازارهای اروپایی برسد، در حق قالی کرمان ظلم های زیادی کردند، اما قالی کرمان همچنان زنده است.

احراری اضافه کرد: در شهر راور که یکی از قطب های قالی بافی در کرمان است، مجتمع قالی بافی توسط آستان قدس رضوی احداث شده که در آن قالی های بسیار نفیسی بافته می شود.

وی در خصوص ویژگی های قالی کرمان خاطرنشان کرد: از ویژگی های فرش کرمان باید به رنگهای شاد و طرح هایی که طبیعت را به تصویر می کشد، اشاره کرد. از دیگر مزیت های این قالی همچنین می توان به رنگهای طبیعی فرش ها اشاره کرد.

این پژوهشگر فرش در مورد آسیب بی گره بافی قالی کرمان تشریح کرد: در بی گره بافی بافنده به جای اینکه دو نخ را بگیرد، چهار نخ را می گیرد و به جای اینکه گره را تاب دهد، دو نخ زیرین را به شکل نعل اسبی می خواباند که این کار گره ای در بافت ایجاد نمی کند؛ یکی از اشکالات بی گره بافی این است که فرش های دستی مانند فرش های ماشینی به نظر می آیند.

احراری متذکر شد: متاسفانه، کل صادرات فرش ایران و نه تنها قالی کرمان به صورت محدود انجام می شود، به این علت که متولیان فرش نتوانسته اند تبلیغ خوبی از فرش ایرانی در سطح جهان داشته باشند. بواسطه موانع صادراتی، سیاست های بانک مرکزی و… صادرات فرش ایران کمتر انجام می ‍شود، اما باید در نظر داشت که جایگاه فروش داخلی فرش کرمان در حال حاضر بسیار خوب است.