بید مجنون در فرش بیجار
درخت یکی از پدیده‌های طبیعت است که هنوز هم در میان بسیاری از اقوام مقدس شمرده می شود این پدیده که در بسیاری از اسطوره ها با اصل آفرینش ارتباط دارد و يکی از مهمترين و اصيل ترين نقش مايه های تزيينی و عرفانی در هنر بشری است.
گونه های مختلف درخت و گياه که به نوعي نماد انسان نيايشگر نيز بود از دوره های کهن در آثار تاریخی ايران و البته ديگر ملل جهان هويداست که هر نوع از آن بيانگر مفهوم خاصی بوده و در موارد متعدد، معانی گوناگون دارد در ایران درخت مظهر زندگی بوده است و درخت زندگی مظهر پادشاه(کندی،1381، 28).
بعضی از مردمان بر این باورند که درختان مقدس قدرت آن را دارند که باران پدید آورند، گله ها را افزایش دهند، خورشید را به درخشش وا دارند و… برخی از این اعتقادات هنوز هم به شکل دخیل بستن در جامعه ی ایرانی باقی مانده است (درخت مقدس در کیش) نمونه ای از این درختها بيد مجنون است که در نگاره ها و آثار هنری ايران، خصوصا فرش دستباف بعضی از مناطق نمایان است. این نقشمایه که در نزد بیشتر مردمان غرب (بیدگریان) خوانده میشده نماد ملال از غم و اندوه بوده است اما در فرهنگ مردمان بختیاری مفهموم زندگی و عمر زیاد را میرساند مردمان این دیار با این درخت درد و دل میکنند و…
اما اصل و منشأ این نقشمایه معلوم نیست ولی همچون طرح میناخانی احتمال دارد منشأ آن کردستان باشد چه نمونه های قدیمی آن که وجود دارد در بیجار تهیه شده است در بیجار این طرح بسیار مورد استفاده بوده است و از نقشمایه های بومی این شهر محسوب میشده است که شاید متأثر از پوشش گیاهی این ناحیه بوده است که به صورت درختی خودرو دیده میشود این نقشمایه در کردستان و شهر بیجار به معنی (شوره بی) است، سمبلی از عاشق و عاشق دلشکسته و زار است این نقش
که گاهی به صورت تک نقش و گاهی درتمام قسمتهای فرش تکرارمیشود.
از نقشمایه های بیجار در دوره ی قاجار بوده است این درخت شاید ازدل طرح باغی در آمده باشد این طرح با نقوش شکسته بافته میشده است این بدان معنی است که اصل و منشأ آن روستاهای ایران بوده است طرحهای شکسته برای رجشمار مرغوب مناسب نیست رجشمار این فرشها متوسط بوده است.
رنگ های مورد استفاده در آن نیط همچون طرح باغی از طبیعت بیجار تأثیر پذیرفته است حاشیه ی این گونه فرشها ازمتن تبعیت میکند.
نویسنده: سمیه(سیمین)خسروی دانشجوی ارشد فرش دانشگاه هنر اسلامی تبریز
