فرآیند رنگرزی ابریشم

ابريشم هميشه در فرم کلاف رنگ می شود و شيوه رنگرزی اش weighting process (فرآيند افزايش وزن) ناميده می شود.

ابريشم به مقدار زيادی دارای نمکهای متاليک جاذب و ديگر اجزا (تانن،گلوکزو…) با خواصی ويژه می باشد، که اين اجزا هيچ آسيبی به درخشندگی ليف نمی رسانند.
با عمل مناسب در اين روش می توان آن را تا چنان درجه ای سنگين کرد که يک پوند ابريشم خام از ابريشم رنگ شده و سنگين ۲ تا ۳ پوند ابريشم توليد کرد. اين فرآيند سنگين سازی خيلی رايج است و ۲۵ تا ۵۰درصد وزن اضافه شده عادی است.

با اين وجود با انجام اين عمل مخالفت های زيادی ميشود.چون به خواص استحکامی ليف آسيب می رساند .ابريشم خالص دارای خاصيت ماندگاری بالايی است در صورتی که ابريشم سنگين شده با انبار شدن به تدريج پوسيده می شود.

ابريشم وحشی يا زمخت به سختی رنگرزی می شود و يک رنگ سياه زيبا را فقط رنگرز های معدودی می توانند روی ليف رنگ کنند.اين نوع از ابريشم با رنگهای بازی به طور سريع و با رنگ های اسيدی هم نسبتاً خوب رنگ می شود.

ابريشم پيچيده شده ( mullberry )از نظر خواص رنگرزی شبيه به پشم عمل می کند،مخصوصاً اين ليف با رنگهای اسيدی يا بازی بدون دندانه رنگ می شود و مشکلی برای ايجاد رنگهای متنوع و درخشان روی ليف وجود ندارد.

در حمام رنگرزی در دمای جوش،پشم پررنگتر از ابريشم رنگ می شود، اما در دمای پايين افينيتی(ميزان رنگ پذيری) نسبی معکوس است در دمای متوسط معمولاً ديده می شود که هر دو ليف ( پشم و ابريشم) مشابه عمل می کنند. ابريشم جز در مورد رنگ سياه به ندرت با اينديگو يا رنگهای دندانه ای رنگرزی می شود. رنگرزی ابريشم سياه شاخه خاصی از رنگرزی تجاری را تشکيل می دهد و نيازمند مهارت خاصی می باشد.

رنگرزی ابريشم مصنوعی

رنگرزی ابريشم مصنوعی که ذاتاً ساختمانی سلولزی دارد، شبيه به رنگرزی پنبه است اما تنوع ابريشم مصنوعی در اين رابطه تفاوت قابل توجه ای با پنبه دارد.قدرت کششی بسياری از ابريشم های مصنوعی وقتی خيس می شوند، پايين می آيد.اين موضوع امر مهمی در رنگرزی اين الياف محسوب می شود، اما در حرارت کم اين دسته الياف با رنگهای بازی بدون دندانه يا رنگ مستقيم به خوبی رنگ می شود.

رنگ همانندی (رنگرزی از روی نمونه)

در انجام يک رنگ همانندی در شيدی معلوم احتياج است تا هر دو شيد در شرايط يکسانی باشند. اگر تطابق دادن با نور چراغ انجام شود هر دو شيد ممکن است نسبتاً در نور روز متفاوت با شند. اين حقيقت شناخته شده به دليل خواص نوری متفاوت در رنگهای مختلف است. به طور مثال دو رنگ آبی ممکن است يکسان باشند اما وقتی با رنگ زرد يکسانی مخلوط شوند، سبز متفاوتی را به دست خواهند داد. اگر آزمايش طيف سنجی انجام شود،دو رنگ آبی ما دو طيف جذب متفاوت ارائه خواهند داد و اين علت اصلی رفتار متفاوت آنها موقع مخلوط شدن با يک رنگ يا در نور متفاوتی ديده شدن است.

خواص نوری مخصوص مواد رنگی گوناگون، اهميت زيادی در تطابق دادن يا در رنگرزی برای شيد دارد. به همان اندازه خصوصيت نوری که به وسيله آن رنگها ديده می شوند، مهم است و نوری که که از ابر سفيد از داخل يک پنجره از جهت شمالی می تابد، مناسبترين حالت به نظر می رسد.وجود يک ديوار آجری قرمز يا هر سطح رنگی ديگر کافی است تا رنگ همانندی دقيق را خراب کند. نور مستقيم آفتاب يا آسمان آبی پررنگ در رنگ همانندی خاکستری ها و خاکی هاي دقيق مخرب است.استفاده از يک نور يکنواخت با خصوصيات يکسان مثل نور روز از جهت شمالی، رنگ همانندی دقيق را آسان می کند.

مشکلاتی که به خاطر طيف جذب متفاوت رنگها ايجاد می شود، می تواند با انجام يک آزمايش طيف سنجی و يا عمدتاً با استفاده از رنگ آميزی با رنگزاهايی که در رنگ کردن طرحی که رنگ همانندی شده به کار برده شده بود رفع شود.

نویسنده: ربابه تقی زاده بروجنی، دانشجوی کارشناسی ارشد مواد اوليه و رنگرزی فرش