جدول شناسایی الیاف نساجی با روش سوزاندن
| نوع الیاف | قبل از تماس با شعله | در داخل شعله | پس از دور شدن از شعله | بوی حاصل از سوختن | نوع خاکستر باقیمانده |
| پنبه | به محض نزدیکی باشعله آتش می گیرد | باشعله می سوزد | به سوختن ادامه می دهد | کاغذ سوخته | نرم ، به مقدار کم به رنگ خاکستری |
| ویسکوز | شبیه پنبه | سریعتر از پنبه می سوزد | به سوختن ادامه می دهد | کاغذ سوخته | بسیار ناچیز –تقریبا بدون خاکستر |
| پشم | نزدیک شعله کز می خورد | به طور کِز خورده می سوزد | به سوختن مشکل ادامه می دهد | بوی پر یا موی سوخته | سیاه وسبک ، به آسانی خرد می شود |
| ابریشم | شبیه پشم | شبیه پشم | شبیه پشم ولی با جرقه و صدا به سوختن ادامه می دهد | شبیه پشم | شبیه پشم |
| اکریلیک | ذوب شده جرقه می زند | ذوب می شود ومی سوزد | با جرقه به سوختن ادامه می دهد | بوی گوشت سوخته باتندی کمتر | سیاه رنگ ، سخت |
| پنبه نسوز (آزبست) | بی اثر | نرم می شود | نمی سوزد | بی بو | اگر حرارت شعله خیلی زیاد باشد ، پودر می شود و به رنگ سفید یا خاکستری در می اید |
| پلی استر | نرم شده جمع می شود | ذوب می شود ومی سوزد | ذوب می شود ومی سوزد | بوی مخصوص خود |
پنبه – (Cotton):
الیاف پنبه معروف‌ترین و مهم‌ترین الیاف گیاهى است که امروز در صنعت نساجى به‌صورت گسترده به‌کار برده مى‌شود و بیشتر پوشاک مردم جهان از این جنس است. پنبه انواع و اقسام گوناگون دارد و هر نوع پنبه براى تهیهٔ جنس خاصى مصرف مى‌شود. ۹۰ تا ۹۴ درصد پنبه از سلولز و ۵/۷ تا ۸ درصد آن از رطوبت و ۲ تا ۵/۲ درصد بقیه از مواد خارجى پرتو پلاسما و خاکستر تشکیل مى‌شود.
کشورهاى تولیدکننده پنبه از نظر فراوانى محصول عبارتند از: روسیه، ایالات متحده امریکا و چین. پنبه رنگ‌هاى مختلفى دارد؛ اعم از خاکستری، سفید، رنگی، لکه‌دار و … . مهم‌ترین عامل در طبقه‌بندى پنبه طول الیاف آن است. بوته‌هاى کوچک پنبه در سال یک‌بار محصول مى‌دهد. اما در انواع بزرگ آن چند سال متوالى محصول برداشت مى‌شود.
الیاف پنبه را به دو طریق فیزیکى و شیمیایى مى‌توان شناخت. در طریقهٔ فیزیکى با استفاده از آتش مى‌توان پنبه را سوزاند و پنبه با سرعت و بدون شعله سوخته و خاکستر باقى مى‌گذارد و بوى سوختن آن شبیه بوى سوختن کاغذ است. در طریقهٔ شیمیایى از خاصیت حل شدن پنبه در محلول کوپرآمونیم استفاده مى‌شود که روش دقیق‌ترى است
- الیاف پنبه ای هادی حرارت هستند و حرارت بدن را به بیرون منتقل می کنند در نتیجه خنک هستند.
- به راحتی لکه گیری و شسته می شوند.
- در برابر ساییدگی مقاوم هستند.
- پس از استفاده اگر خوب خشک نشود ، بوی عرق بدن در آن باقی می ماند.
- در ایران به لباسهای پنبه ای نخی می گویند.
پشم – ( Wool) :
پشم از الیاف حیوانى است که مانند مو و کرک از پروتئین مخصوصى به‌نام کراتین تشکیل شده است. پشم حاصل از انواع گوسفند مرغوب‌ترین نوع پشم است و به رنگ‌هاى سفید، قهوه‌ای، سیاه و زرد دیده مى‌شود.
پشم مرینوس نوع مرغوب و مشهور پشم است. پشم خام ۳۰ تا ۷۰ درصد ناخالصى دارد که شامل چربی، مونیت (عرق خشک شده)، کثافات، مواد معدنى و گیاهى خشک‌شده مى‌باشد.
کیفیت پشم بستگى به نقاطى از بدن گوسفند دارد که پشم از آن رشد مى‌کند. چنانچه پشم از بدن گوسفند زنده چیده شود، پشم چیده‌شده نامیده شده و اگر از بدن گوسفند ذبح‌شده کنده شود. به پشم پوستى یا دباغى معروف است.
از خواص فیزیکى پشم مى‌توان به نازکى وظرافت الیاف، چین‌خوردگى و مجعد بودن، خاصیت ارتجاعی، طول الیاف، درخشندگی، خاصیت گرما، استحکام و جذب رطوبت اشاره کرد.
- با توجه به این که این الیاف از چه حیوانی تهیه شده به نام های مختلفی می باشند مانند گوسفند مرینوس ، پشم لاما و موی بز
- پارچه های تهیه شده از پشم ، به دلیل ذخیره شدن هوا در بین الیاف عایق می باشند.
- به علت خاصیت رطوبت پذیری و داشتن خلل و فرج عرق بدن را جذب می کنند و آن را به آرامی تبخیر می کند به همین دلیل در زمستان شخص در زمستان کمتر احساس سرما می کند.
- بعد از شستن نباید آنرا آویزان کرد بلکه بهتر روی پارچه نخی پهن کنیم.
ابریشم – (Silk) :
الیاف طبیعى ابریشم طویل‌ترین لیف است. ابریشم از الیاف حیوانى است که در تولید پارچه‌هاى دستباف زیبا و لطیف به‌کار مى‌رود. لیفى است پروتئینى که بر اثر انجماد موادى که کرم ابریشم ترشح مى‌کند، به‌دست مى‌آید. ابریشم لیف بسیار محکمى است. مقاومت ابریشم در برابر حرارت بیش از پشم است و در حرارت ۱۴۰ درجه سانتى‌گراد به‌مدت زیادى مقاومت مى‌کند؛ ولى در ۱۷۵ درجه سانتى‌گراد به‌سرعت تجزیه مى‌شود. رنگ الیاف ابریشم، زرد کم رنگ تا خاکسترى است.
ابریشم در برابر مواد اکسیدکننده حساس است. اما در برابر قلیایى‌ها آسیب‌پذیرى کمترى نسبت به پشم دارد.ابریشم در پوشش‌هاى ظریف و لباس‌هاى تابستانى و زمستانى (به دلیل نگه داشتن حرارت در خود) کاربرد دارد.
- این پارچه ها خیلی سبک و براق هستند دارای کشش بالا و در برابر پارگی و چروک پذیری مقاومت بالایی دارند.
- به علت داشتن پروتئین هادی حرارت نیستند و در خود نگه می دارند.
- هم در تابستان و هم در زمستان قابل استفاده اند . به دلیل لطافت و عایق بودن.
الیاف ویسکوز – (Viscose) :
- هادی گرما هستند بنابراین بدن احساس گرما می کند.
- از ابریشم طبیعی خنک تر است و منسوجات بسیار نرم و لطیف می توان ار آن تهیه کرد.
نایلون – (Nylon) :
- نایلون جزء الیاف کاملاً مصنوعی است.
- نایلون استحکام خوبی در برابر سایش و کشش دارد به همین دلیل موارد استعمال زیادی دارد از جمله جورابهای نایلونی به علت قابلیت الاستیکی زیاد در قسمت زانو و مفاصل کیسه ای نمی شود.
- فورآ خشک می شوند ، زیرا رطوبت کمی به خود جذب می کنند.
- از نخ فیلامنت برای تهیه جوراب ساق بلند ، آستری ، مایوی شنا ، لباس ورزشی ، پارچه دانتل ، بارانی ، پوشاک پلیسه دار ، پارچه های کشباف استفاده می شود.
پلی استر – (Polyesters) :
الیاف پلی استر همانند سایر الیاف مصنوعی به روش های صنعتی تولید و از نظر خواص نیز جایگزین مناسبی برای الیاف طبیعی مانند پنبه محسوب می شود. برای تولید این فرآورده از ترکیب دی متیل ترفتالات و منو اتیلن گلیکول و یا اسید ترفتالیک (جایگزین ماده اولیه دی متیل ترفتالات) در مجاورت کاتالیست های مناسب، استفاده می شود. پلیمر حاصل از ترکیب این دو ماده اولیه توسط پمپ از صفحات رشته ساز عبور داده می شود که تحت تاثیر هوای سرد به شکل لیف تبدیل و در مجموع به صورت دسته ای از الیاف درآمده و در مراحل بعدی با کشش و عملیات حرارتی ضمن آرایش یافتگی مولکولی و تثبیت حرارتی به صورت الیاف کوتاه ( استیپل ) در اندازه های دلخواه برش داده شده و عدل بندی می شوند.
در حال حاضر این الیاف بصورت عدلهای ۲۵۰ تا ۳۰۰ کیلوگرمی بسته بندی و در اختیار واحدهای مصرف کننده ریسندگی و بافندگی و تولیدکنندگان محصولات بی بافت و کالای خواب قرار می گیرد.
الیاف پلی استر دارای خواص مهمی همچون استحکام بالا، برگشت پذیری و ثبات ابعادی مناسب، مقاومت سایشی مقاومت در برابر نور خورشید و مواد مورد استفاده در خشک شویی از جمله سفید کننده ها هستند که به محصولات تهیه شده از این الیاف دوام بیشتری می بخشد. پلی استر بدلیل ساختمان شیمیایی خاص خود، کریستالی است و به دلیل عدم وجود گروههای فعال در پلیمر آن و جذب رطوبت کم، در مقابل اغلب مواد شیمیایی مقاومت خوبی دارد. ثبات رنگ و عدم نیاز به اطو از دیگر خواص مهم این لیف می باشد. همچنین در مقابل اسیدهای ضعیف در حالت جوش و در مقابل اسیدهای قوی و سرد مقاوم بوده و مواد قلیایی رقیق بر این الیاف اثری ندارند ولی قلیایی های گرم و قوی به آن صدمه می زند. خصوصیات فیزیکی این لیف می تواند مطابق با نظر بازار و واحدهای مصرف کننده متغیر باشد.
موارد استفاده این الیاف به صورت خالص یا مخلوط با سایر الیاف مانند پنبه، ویسکوز و پشم در تهیه انواع نخ و پارچه های پرده ای، پیراهنی، گردباف، ملحفه ای، فرش، انواع صافی، فیلتر، لایی، تسمه های نقاله، برزنت، انواع طناب، کالای خواب مانند لحاف و بالش و غیره می باشد. الیاف پلی استر در بسیاری از کشورها به نامهای تجاری مختلف تولید و عرضه می شوند. از جمله تریلن انگلستان- ترویرا آلمان- ترگال فرانسه- تترون ژاپن- تریتال ایتالیا و داکرون آمریکا.
مقامت فوق العاده ای در برابر چروک شدن دارند حتی در زمانی که خیس می شوند. اگر پلی استر با الیاف طبیعی مخلوط شود، در تهیه منسوجات سبک وزن مانند پارچه های پرده ای ، ساتن ، پیراهن و بلوز مورد استفاده قرار می گیرد. به علت خاصیت اتوپذیری زیاد در تهیه پارچه های پلیسه زنانه و بشور بپوش مصرف می شود.
