اصول رنگرزی خامه قالی های با طرح مدرن

اصول رنگرزی خامه قالی های با طرح مدرن

این بحث به نظرم مهم است زیرا فاصله عمیقی بین تولیدات ما و دیگر تولیدکنندگان قالی در دنیا انداخته و به نوعی متاسفانه ما را عقب انداخته است

در فرش های مدرن ما تقریبا می توانیم دو نوع رنگرزی را مشاهده کنیم.

• اول رنگرزی بصورت یکنواخت اما با پارتی های سایه روشن و نیم سایه.
• دوم رنگرزی نایکنواخت هدفمند

مسلما اولین کسی که رنگرزی را بصورت نایکنواخت و تعمدی بکار برد ایرانیان بودند. استفاده از سایه روشن های هدفمند در قالی ایران کمک بسیاری کرد تا گل ها و پرندگان و حیوانات و زمینه ها حجمی تر نشان داده شوند و واقعی تر دیده شوند. اینکار در قالی های با رجشمار بالا بسیار موفق بوده است

اما روش های مرسوم و کارشناسی شده چگونه است؟

مجبوریم خانواده طبیعی را از رنگرزی با پایه شیمی جدا کنیم

نخست رنگرزی طبیعی

در اول بحث عرض کردم، رنگرزی با توجه به نوع بافت دوگونه خواهد بود. اگر قالی شما دارای کف بافی های متعدد و یکنواخت ولی در عمق ها و سایه روشن های کم است کار رنگرزی را باید طبق متد اول طراحی کنیم و اگر دارای سایه روشن های خط گونه و نقطه ایست اینکار با روش رنگرزی نایکنواخت و هدفمند اجرا میشود.

مشکل رنگرزی در متد اول بیشتر است زیرا در رنگرزی طبیعی ایجاد سایه روشن های نزدیک بهم تقریبا مهارت بالایی می طلبد. در رنگرزی نایکنواخت هدفمند مانند هر رنگرزی ما نیازمند طراحی حمام کارشناسی شده و طبق اصول رنگرزی هستیم اما با تغییرات جزیی در متد مثل شیب دما و تغییر جزیی در ph یا نوع هموار کردن به این خواست خواهیم رسید. یعنی این نیست که حالا که یکنواختی لازم نیست پس اصول رنگرزی، زیر پا گذاشته شوند.

کیفیت ضامن فروش است مثل درک صحیح از تولید و شناخت بازار هدف که مثل کیفیت از اصول تولید تجاری هستند. دوستانی که خوشنویسی کار کرده اند میدانند نوشتن خط شکسته نستعلیق لازمه اش دانستن روش نگارش خود نستعلیق است اینجا فرش مدرن همان خط شکسته است. شروع میکنیم به روش رنگرزی نایکنواخت هدفمند بصورت مصداقی تا وقت کمتری از دوستان گرفته شود.

از این به بعد واژه نایکنواخت هدفمند را به ابرش تغییر میدهیم زیرا سابقه ذهنی دوستان با این واژه راحت تر است.

دوستان ما سه نوع رنگرزی طبیعی داریم.

• یک حمامه
• دو حمامه
• سه حمامه

برای گروه دوم حمام های پیشدندانه و پسدندانه مثال ماست و برای سه حمامه میتوان به گروه فامهایی اشاره کرد که تلفیقی هستند مثل سبزها که دندانه شده طبیعی رنگرزی شده آنگاه خمی رنگرزی میشوند. برای گروه یک رنگزاهای تانن دار خیلی خوبند. میتوانید با گردو با دندانه همزمان کارتان را جلو ببرید. کالا را خوب میشوییم. گردو از دسته رنگزاهایی است که ثبات آن رابطه مستقیمی با بستر تمیز لیف دارد.

برای بادامی سیر سی درصد پوست گردو نیاز دارید. برای نایکنواخت شدن کاری که برای یکنواخت شدن کالا میکردید را حذف کنید. برای اینکار دمای ورودی را اندکی گرمتر و هموار کردن را کاهش بدهید. حذف مرحله هموار کردن بصلاح نیست زیرا اگر کالا کف دیگ ثابت بماند لیف دچار سوختگی سطحی خواهد شد. روش دیگر اضافه کردن اندکی اسید بیشتر به حمام است.

استفاده از دندانه های حساس مثل کروم دو تا سه درصد در صورت مطابقت با فام نیز، گونه دیگری از رنگرزی ابرش در اختیار ما خواهد گذاشت. تک حمام ها در رنگرزی خمی هم شاهد خوبی است. طبق دستورالعمل ،مواد را به حمام اضافه کرده و وقتی حمام بصورت کامل مهیا شد ،از آنجا که گرمایش کف را نداریم میتوان کالا را بدون حرکت در حمام بمدت نیم ساعت و البته با L:R کمتری رنگرزی کرد.

اگر کالای شما نیاز به دو رنگزا یا بیشتر داشت مثل حمام های همزمان دندانه با دو یا سه ترکیب باید در نظر داشته باشیم بواسطه اختلاف در میل ترکیبی ممکن است شما چند کالیته رنگی با اختلاف شدید داشته باشید .این حمام کاربلدی و پیشبینی در نتیجه رنگرزی را می طلبد

گروه دوم شامل رنگرزی ابرش دو حمامه ها بود

تذکر داده شد که رنگرزی باید با چارچوب و اصول باشد فقط اینجا یک ویژگی تغییر کرده که یکنواختی هست و به نایکنواختی هدفمند تبدیل شده است. در این گروه ما برای نایکنواختی و ابرش شدن دو ابزار در دست داریم.

لازم میدانم توصیه کنم که رنگرزی بصورت پسدندانه در جایی که ابرش شدن امتیاز است را توصیه نمیکنیم
از این دو ابزار ،یکی حمام دندانه و دومی حمام رنگرزی است

مصداق:

کالا را بشویید. حمام دندانه را با ده درصد زاج سفید و ۵ درصد استیک اسید ،آماده و دما را به شصت برسانید. کالا را وارد کرده هر چند دقیقه برای حفظ کالا از گرمایش ثابت کف دیگ ،آنها را حرکت دهید. نمودار حمام دندانه را کامل، طی کنید. حمام روناس پنجاه درصد که دیروز دمگذاری شده را حجم گیری و پنج درصد لاکتیک طبیعی حل شده ،یا صنعتی اضافه کنید.

دمای حمام را به پنجاه رسانده کالا را وارد کرده و شروع به هموار کردن کنید. بسته به نوع هموار کردن و نوع جنس و اندازه L:R بعد از اتمام رنگرزی فام ابرش خواهید داشت. این فام از صورتی پر رنگ تا مسی تیره را بشما خواهد داد.

در حمام ترکیبی اسپرک بیست درصد و روناس سی درصد بهمین روش دندانه و رنگرزی که عرض شد ما بواسطه جذب سریع تر روناس ،یک کالیته رنگی از طلایی سرخ فام تا مسی تبریزی خواهیم داشت .اسپرک تقریبا یکدست خواهد شد اما روناس ما روی بستر اسپرک ،پخش نامتوازن خواهد داشت. این گروه دوم را با دو مثال که عرض شد وا میگذاریم.

گروه سوم و یا فامهای دو حمام رنگ و یک حمام دندانه:

در این گروه بازی رنگ ،استثنایی است. طیف ترکیبی قرمزدانه و خمی _طیف زرد ها و خمی _طیف تانن دار ها و خمی به ما از بنفشهای خیلی خاص تا سبز های خیلی دیدنی و نقره ای و سبز های پرطاووسی خواهند داد. در این گروه میتوان هم به کمک حمام دندانه ،هم به کمک حمام اول رنگرزی ،هم به کمک حمام خمی ،رنگرزی مطلوب نایکنواخت و ابرش داشت.

سید عباس سجادی مدیر رنگرزی گلستان