رنگ در فرش بیجار
رنگ پدیده‌ای است که به کمک ساختمان پیچیده ی بینایی درک میشود. ابتدای آشنایی بشر با این نعمت از طریق طبیعت است همگام با انقلاب صنعتی وابستگی به منابع طبیعی تهیه رنگ کمتر شد و امروزه به شکلی کاملا مصنوعی و شیمیایی ساخته میشود.
این روش تهیه بر نوع و ماهیت مواد و فرهنگ کاربری آنها تأثیر گذاشته و کارخانه‌ها در خدمت افزایش جلوه ی بازاری و همه پسند رنگ به تولید انواعی پرداخته اند که با رنگهای موجود در طبیعت فاصله ی زیادی گرفته و تا حدودی گرایش غریزی انسان را به رنگهای طبیعی تحریف نموده‌اند. رنگها در طبیعت از ۳ رنگ اصلی تشکیل یافته‌اند که از ترکیب رنگهای دیگر بدست نمی‌آیند اما تمام رنگهای موجود در طبیعت از این رنگها حاصل میشود هر کدام از این رنگها دارای خصوصیات روحی کاملا متمایزی هستند که بر انسان‌ها تأثیر گذارند برای روشن تر شدن مطالب، توضیح مختصری در این درباره لازم است.
به طور مثال رنگ قرمز سمبل حیات و زندگی، تشدید رویش گیاهان و بیان کننده ی هیجان و شور است این رنگ که به وفور در بین مردمان کرد استفاده میشود به دلیل شدت ارتعاشی که دارد گردش خون را تسریع می‌کند و ضربان قلب را بالا میبرد. در این فرآیند با رسیدن خون بیشتر به ماهیچه‌ها بدن برای انجام رفتارهایی هیجانی آماده میشود که می‌تواند درگیری، رقص یا هر چیز دیگری باشد (رحیمی۱۳۷۶، ۲۸).
انواع رنگها توسط مردمان کرد به وفور مورد استفاده قرارمی گیرد شاید یکی از دلایل تمایل به استفاده از رنگ قرمز سرمای منطقه ی مورد سکونت آنان باشد. رنگ قرمز نماد گرما یا حتی شاید تداعی کننده ی آتش باشد. آتش از دیرباز نقش بسیار مهمی در میان مردمان کرد داشته و این نقش مهم یادآور زرتشت است که بقایای آن آیین هنوز در باورهای مردم این منطقه وجود دارد.
در این مورد طبق یک ضرب المثل قدیمی اگر خانواده ی پسر داشته باشد اجاق آن خانه روشن است این ضرب المثل نشانگر اهمیت احترام به آتش در میان زرتشتیان است و جالبتر اینکه رنگ قرمز، رنگ مردانگی و خشونت نیز می باشد در اینجا است که رابطه ی آتش، رنگ قرمز و مردانگی مشاهده میشود. رنگ دیگری که بسیار مورد استفاده قرار می گیرد رنگ آبی بوده و شدت ارتعاش این رنگ، کمتر است جسم و روان آدمی را به آرامش فرا خوانده، هیجان را کم می‌کند رنگ آبی بی جنبشی و سرد است رنگ آبی سرما و آرمش را القا می‌کند و دارای روحیات زنانه است (رحیمی۱۳۷۶، ۲۸).
در واقع رنگ آبی نماد زن و آرامشی است که او به خانواده می‌دهد است و شاید به خاطر وجود فراوانی آب و رودخانه‌ها که در منطقه ی کردستان و شهرستان بیجار وجود دارد. این دو رنگ، رنگ غالب اکثر فرشهای منطقه کردستان هستند تا قبل از ورود رنگهای شیمیایی، در بیجار همچون سایر مناطق ایران از رنگهای گیاهی استفاده می‌شده است با ورود رنگهای شیمیایی و ارزان قیمت به ایران به جای رنگهای طبیعی فرش ایران دچار افت کیفی و باعث جدایی فرش از اصالت رنگی خود شد بیجار نیز از تأثیرات آن بی‌نصیب نماند تا جایی که برای تهیهٔ تعداد کمی از رنگها از رنگ گیاهی استفاده میشود.
رنگ
| نقوش بومی | رنگهای غالب لاکی ، شتری، آبی تیره و آبی روشن،درطرحهای درختی وگلدانی رنگها برگرفته از طبیعت است.اساس رنگها در بیجارتیره بوده است |
| نقوش غیر بومی | رنگهابه سمت روشنی گرایش دارند رنگهای لاکی ، شتری وآبی روشن دراین طرحها نیز استفاده میشود. |
نویسنده: سمیه(سیمین)خسروی دانشجوی ارشد فرش دانشگاه هنر اسلامی تبریز
