این رنگزاها دارای قیمت ارزان و کاربرد آسان هستند. مشکل اصلی این رنگزاها ثبات شستشویی پایین می باشد. از این رنگزاها برای رنگرزی پنبه، ویسکوز، پشم، ابریشم و حتی چرم استفاده می شود. ثبات نوری خوبی دارند.
رنگزای مستقیم
این رنگزاها مطابق با طبقه بندی S.D.C دارای سه کلاس A, B, C هستند.
کلاسA: این دسته رنگزاهای خودیکنواخت شونده هستند. از مهاجرت بالایی برخورداند و حتی اگر نمک در ابتدای رنگرزی اضافه شود مشکلی در رنگرزی ایجاد نمی کند. مثال: Y.27, R.31, V.9
کلاس B: این ها رنگزاهای قابل کنترل با نمک هستند. قدرت مهاجرت چندانی ندارند و رنگرزی با آنها باید در ابتدا بدون نمک انجام شود و افزودن نمک به حمام درچندین مرحله در طی رنگرزی صورت می گیرد. مثال: Y.50, R.16, B.86
کلاس C: شامل رنگزاهای قابل کنترل با دما و نمک هستند و از لحاظ قدرت مهاجرت از دو دسته ی قبل ضعیف تر هستند و یکنواختی در رنگرزی آنها توسط کنترل دقیق دما و کنترل افزودن نمک حاصل می شود. مثال: Y.86, R.2244, B.71
روش هایی برای افزایش ثبات این رنگزاها:
•دی آزوته کردن و ظهور کالای رنگی
•عمل کردن با نمک های مس نظیر سولفات مس
•عمل کردن با ترکیب مواد کاتیونیک و سولفات مس
•عمل کردن با فرمالدئید
•عمل کردن با رزین ها یا مواد ایجادکننده اتصال عرضی
•عمل کردن با تثبیت کننده های کاتیونیک بدون رنگ
در رنگرزی پنبه با رنگزاهای مستقیم قدرت پوشانندگی نپ های الیاف نارس مهم و معمولا بر حسب وزن مولکولی و ظرفیت تشکیل پیوند هیدروژن هیدروژنی توسط مولکول های رنگزا تعیین میشود. با فرض اینکه ظرفیت پیوند هیدروژنی توسط همه رنگزاها مشابه است بنابراین رنگزاهای دارای وزن مولکولی کمتر قدرت پوشانندگی نپ نسبتا بهتری دارند.
خلاصه ایی از مشکلات رنگرزی با رنگزاهای مستقیم به همراه دلایل آنها:
•لکه های مقاوم / نواحی بیرنگ / نواحی رنگی تیره
•آماده سازی ناقص کالا
•ناخالصی های طبیعی و مصنوعی باقی مانده در کالا
•ناخالصی آب
•ناخالصی های موجود در مواد شیمیایی مصرفی (نمک ٬ قلیا و ..)
•ناسازگاری مواد کمکی
•L:G پایین
•شستشو و آبکشی نامناسب بعد از رنگرزی
•ثبات شستشویی پایین
•حذف ناقص رنگزاهایی که بصورت آزاد در کالا حضور دارند.
•خصوصیات ثباتی پاین رنگزاها
•L:G پایین
•دمای پایین حمام شستشو
•غلظت بالای الکترولیت در حمام شستشو
•ناخالصی آب
•زمان شستشوی ناکافی
•تعداد ناکافی حمام ها یا چرخه شستشو
•شدت کم تلاطم حمام شستشو
•استفاده از مواد کمکی نامناسب درحمام رنگرزی
