خواص فیزیکی الیاف پنبه

در ایران نیز دو نوع پنبه کشت میشود:

1- نژادهای بومی و آسیایی که ارتفاع بوته آن به 6/1-1 متر می رسد و غوزه آن گرد و کوچک و طول الیاف آن 20- 18 میلیمتر است. این نژاد در مازندران و گرگان ، خراسان ، کرمان و اصفهان و یزد کشت میشود .

2- نژاد مرغوب آپلند که از افریقا و روسیه به ایران آورده شده و در خراسان و کرمان و فارس کشت میشود .

پنبه به صورت بوته است و در مناطق گرم و مرطوب می روید . حدود 7- 6 ماه این گیاه نیاز به هوای گرم و مرطوب دارد . محلی که پنبه در آن کشت می‌شود اثر زیادی بر خواص ظاهری آن دارد به عنوان مثال پنبه مصری بسیار شفاف است و رنگ آن کرم روشن تا قهوه ای است در حالی که پنبه هندی الیافی کوتاهتر دارد و رنگ آن خاکستری یا قهوه ای است . رنگ گل پنبه بسته به بذر آن سفید ، زرد یا صورتی است . نیمی از این گل ها پس از مدتی به غوزه تبدیل می‌شود . هر غوزه 30 تا 40 تخم قهوه ای رنگ دارد که در اطراف آن ها کرک الیاف قرار دارد . وزن کرک ها یک سوم وزن غوزه است و پس از حدود 45 تا 60 روز غوزه باز می‌شود و پنبه از آن خارج می‌شود . در این حال موقع چیدن پنبه فرا می رسد . از آنجایی که رسیدن کلیه غوزه ها همزمان نیست چندین بار برداشت صورت می گیرد . عملیات برداشت یا ماشینی یا دستی صورت می گیرد . قبل از برداشت گیاه پنبه را با کلرات منیزیم سم پاشی می‌کنند و برگ های آن خشک شده و می افتد .

الیاف پس از برداشت و جداسازی عدل بندی شده به جهت تهیه نخ به کارخانجات ریسندگی ارسال می‌شود . تخم‌های جدا شده نیز به کارخانجات روغن کشی فرستاده میشود .

خواص الیاف گیاهی پنبه

سطح خارجی پنبه زبر است و در زیر میکروسکوپ تابدار به نظر می رسد . مقطع عرضی پنبه رسیده لوبیایی شکل است و مقطع عرضی پنبه نارس یو شکل است . مقطع عرضی پنبه از سه قسمت تشکیل شده است :

• پوسته خارجی
• لایه میانی ( بدنه اصلی لیف پنبه و جنس سلولزی دارد . )
• لومن (کانال مرکزی)

کمی سخت تر و جهت تغذیه لیف است .

علت تابدار بودن پنبه رسیده خشک شدن لومن و فرو رفتن دیواره آن است که سبب تابدار شدن لیف می‌شود . مرغوبیت الیاف پنبه به طول آن بستگی دارد . الیاف بلندتر دارای استحکام و یکنواختی بیشتر هستند و در فرایند ریسندگی نقش اساسی دارند .

• الیاف کوتاه 2- 1 سانتی‌متر
• الیاف متوسط 4- 2 سانتی‌متر
• الیاف بلند 6- 4 سانتی‌متر

قطر پنبه نیز بسته به طول آن دارد . الیاف که دارای طول بلندتری هستند ظریف تر می‌باشند . درجه رسیدگی پنبه نیز در ظرافت آن مؤثر است . قطر پنبه حدود یک چهل و پنجم تا یک بیست و پنجم میلی متر متغیر است .

از نظر رنگ پنبه مرغوب سفید یا کرم است اما پنبه هایی با رنگ های زرد و قهوه ای نیز یافت میشود . الیاف هرگاه در مناطق خشک رشد کنند سفید میشوند ولی در صورتی که باران بخورد تقریباً خاکستری یا آبی میشوند . یخبندان و سرما نیز سبب زردی الیاف پنبه میشود .

استحکام الیاف پنبه : الیاف پنبه از استحکام خوبی برخوردارند و در حالت مرطوب نیز 30- 20 % این مقدار افزایش می یابد . البته استحکام یک نخ تهیه شده از الیاف پنبه به ظرافت و طول الیاف نیز بستگی دارد . هرچه الیاف بلندتر باشد تعداد پیچیدگی در الیاف بیشتر است و باعث میشود که در ریسندگی الیاف بهتر با هم درگیر شوند و بهتر تاب بخورند .

خاصیت ارتجاعی الیاف پنبه : خاصیت ارتجاعی پنبه خوب نیست و سریع به حالت اولیه خود باز نمی گردد از این رو چروک پذیری کالای پنبه ای زیاد است .