چوکی سرخاب- سرخاب کوکی (پلم ریز نقش)
گیاهی علفی، قوی و پایا به ارتفاع 50 تا 100 سانتی متر، با شاخه های فراوان.تیره سرخاب
گل: کوچک، سفید مایل به صورتی با 4-5 کاسبرگ پایا.
میوه: تقریباً کروی ار.
انتشار جغرافیایی: شمال: تقریباً در تمامی نواحی کازنداران ، گیلان، گرگان که معمولاً در کنار جاده ها و در جوار پلم می روید.
مشخصات: این گیاه را می توان به سه بخش تقسیم کرد:
1. مرحلۀ گل دادن که به صورت خوشۀ انگور و گل ابریشم است.
2. مرحلۀ ریزش گل که به رنگ سبز است.
3. مرحلۀ رسیدن دانه ها و میوه که شباهت بسیاری به خوشۀ انگور دارد.
رنگ: رنگ این گیاه در تماس با دست به آسانی پاک نمی شود و 5 تا 15 پرچه ی کم و بیش پیوسته، به رنگ بنفش متمایل به سیاه.
موسم گل: اردیبهشت – مرداد علامت آن تا مدتی در دست باقی می ماند.
این گیاه از نظر دارویی مصرفی ندارد و به اعتقاد افراد بومی سمی است و حتی حیوانات از خوردن آن پرهیز می کنند. فرق این گیاه با گیاه پلم این است که دانه پلاخوم بعد از رسیدن و خشک شدن به صورت پوکی در می آید، در صورتی که دانۀ سرخاب بعد از رسیدن و خشک شدن به صورت دانۀ پر و کروی باقی می ماند.
رنگرزی با سرخاب
1. دندانه کردن
2. طریقۀ رنگرزی
دندانه کردن:
پشم سفید خالص 1000 گرم
آب سبک 20 تا 30 برابر وزن الیاف
زاج سفید 10 گرم
پس از گرم کردن حمام رنگ زاج سفید را اضافه می کنیم. در حرارت 70 درجۀ سانتی گراد پشم سفید مرطوب را وارد حمام رنگ می کنیم. مدت یک ساعت در دمای 80 درجۀ سانتی گراد حرارت می دهیم. بعد از خاموش کردن حمام و خنک شدن ابتدا آب کلافها را می گیریم، شستشو می دهیم و در سایه خشک می کنیم.
طرز رنگرزی:
در پایز ساقه های سرخاب را جمع آوری می کنیم و دو روز در آفتاب قرار می دهیم. دانه های رنگی را از ساقه ها و برگ ها جدا می کنیم و در ظرفی با قدری آب می جوشانیم.
